A derradeira confesión de Muriel Lamiño

Atopeino mentres rebuscaba entre os papeis do meu pai, o compositor Muriel Lamiño. Morreu hai seis meses, e dende entón todo o mundo estivo enriba miña, insistíndome para que buscase algunha obra inédita, algo que amosar ao mundo de forma póstuma. Intentei facerlles comprender que aínda non podía facelo, que non tiña forzas para volver ao seu estudo, pero supoño que no negocio da música os cartos van sempre por diante dos sentimentos.

Ese día, por fin, volvín a aquel lugar no que el pasou tantas horas, aquela pequena habitación na que eu debuxaba de cativa mentres el non deixaba de tocar ese vello piano. Pensei que me levaría horas, días, incluso semanas, atopar algo alí. Na casa era o home máis organizado do mundo, sempre gardaba todo no seu sitio, e pobre de min se deixaba os xoguetes ciscados en lugar de recollelos; pero o seu estudo era outra cousa, alí cambiaba completamente o conto. Había moreas de papeis por todos lados: anotacións, partituras, e a saber cantas cousas máis.

Se non lembro mal, foi no terceiro día cando o vin. Xa estaba bastante farta, o único que había neses papeis eran obras que xa publicara, nada novo, cando, nun caixón, atopei un pequeno caderno. Só tiña escritas as primeiras páxinas; nelas, dicía isto que vou transcribir a continuación:

“Estase a acabar o outono, o deste ano, e tamén o da miña vida. Non quero que ninguén pense que isto é un arrepentimento de última hora, un pesar que fun acumulando ao longo dos anos e que agora, nos meus últimos días, necesitei sacar. Non, non é nada diso. Sempre souben que ía deixar isto escrito; débollo a ela, débolle dicir a verdade.

Sei que é difícil de crer, algúns pensaredes que me volvín tolo ou que estou demente, pero nada diso; é, simplemente, o que pasou.

De sempre me gustou a música.Gustábame tocar o piano e compoñer pequenas pezas, pero a verdade é que nunca fun demasiado bo, nin no un nin no outro. O único que penso que se me daba algo ben era facer arranxos, pequenas liñas e adornos nas obras doutros. Isto non lle sorprenderá a ninguén, xa que, ao fin e ao cabo, é no que se baseou o meu éxito.

A versión oficial, o que todos sabedes, é que atopei nunha das habitacións da miña casa unha morea de partituras; unha chea de obras e ideas incompletas, asinadas por unha muller que viviu aquí hai moitos anos, durante o século XIX.O que fixen público, o que dixen durante todos estes anos, foi que eu, coas miñas limitacións, completei estas obras, arranxeinas para que puidesen ver a luz.

O resultado xa o sabedes, e non o digo eu, senón a crítica e mailo público; segundo as verbas do que é considerado o mellor xornalista e crítico de música contemporánea, Lamberto Acea: “Estas inspiradoras obras, compostas a través dos séculos entre Muriel Lamiño e Branca Paulos Do Val, representan non só unha marabilla que pode ser considerada sen ningunha dúbida coma un dos cumios da música universal, tamén representa unha auténtica ruptura co existente ata o de agora pola súa orixinalidade nunca antes vista”.

Non é por gabarme nin por darme xabón, sempre dixen que o mérito é realmente de Branca, eu simplemente tiven un golpe de sorte e fixen o que calquera outro compositor de máis talento podería ter feito moito mellor ca min; pero o certo é que fixemos historia, e negalo sería soamente un síntoma de falsa modestia.

Nunca atopei ningunha partitura, ningunha anotación, nada; sen embargo, si é verdade que esas obras foron escritas por Branca, e arranxadas por min.

Cal é a miña confesión?, por que estou escribindo estas liñas? Porque quero dicir a verdade, porque quero que o mundo saiba como aconteceu todo, porque quero que saibades que esa historia que contei, esa historia sobre a que baseei todo, é mentira. Nunca atopei ningunha partitura, ningunha anotación, nada; sen embargo, si é verdade que esas obras foron escritas por Branca, e arranxadas por min.

Todo se remonta á época na que a miña muller e máis eu mercamos esta casa. Tiña toda a madeira podre, e mentres a revisabamos a fondo, encontrei unha chapa que cubría parte dunha parede, no soto. Ao sacala, atopeime cunha pequena abertura que daba a un corredor, ao fondo do cal había unha porta. Estaba algo dura, pero conseguín abrila despois de empurrar un pouco. Alí había unha habitación, non moi grande, cunha cama, un par de armarios, e o mellor de todo, un piano.

Propúxenme restauralo. Tardei meses en facelo: non tiña moitos coñecementos ao respecto, tiven que aprender, e entre o meu traballo na fábrica e ir arranxando outras cousas da casa, tampouco tiña demasiado tempo; pero, tras moitos esforzos, conseguino.

Foi un sábado, xa se fixera de noite cando, despois de darlle uns últimos retoques, puiden, finalmente, tocar unha peza. Lembro que foi a Gymnopédie No. 1, de Erik Satie. Non puiden tocar demasiado tempo, ela interrompeume.

Non recordo moi ben como sucedeu nin o que falamos. Lembro que, ao ver alí a esa anciá, vestida con esa bata branca, o primeiro que pensei, despois do obvio susto, foi que se perdera, e que dalgunha forma conseguira entrar na miña casa; supuxen que deixara a porta aberta.

Fun amable, ou polo menos iso creo. Pregunteille como se chamaba, ela díxome que Branca; pregunteille se sabía onde vivía, ela díxome que alí, nesa mesma casa. Entón pedinlle que me acompañase, díxenlle que lle prepararía unha bebida quente e algo de comer, coa idea de chamar a emerxencias para avisar de onde se atopaba aquela muller, seguramente alguén estaría buscándoa. Ela díxome que non, que non podía abandonar aquela habitación.

Faloume da súa prematura morte con tan só vinte e dous anos, e de como, a pesar da morte do seu corpo a esa idade, ela continuou envellecendo, ano tras ano, ata ter ese aspecto, o dunha muller de pouco máis de oitenta anos.

Entón faloume da súa vida. Faloume do seu nacemento nesa mesma casa, faloume da súa enfermidade, de como enfermaba coa luz do sol, e de como, tras desistir os médicos nos seus tratamentos, os seus pais optaron por construírlle esa habitación na que pasaría o resto da súa vida.

Faloume da súa prematura morte con tan só vinte e dous anos, e de como, a pesar da morte do seu corpo a esa idade, ela continuou envellecendo, ano tras ano, ata ter ese aspecto, o dunha muller de pouco máis de oitenta anos. Supuxo que, de non ser pola súa enfermidade, tería morto por causas naturais a esa idade.

Xa dixen que non lembro moito dese día, nin tampouco dos días seguintes. Non recordo como chegou a convencerme da súa historia, como comprendín a verdade do que dicía; supoño que non foi fácil.

Non lle dixen nada á miña muller, mantíveno en segredo, e levantei o meu templo naquela habitación. Pedinlle que non entrase alí, que ma deixase coma cova privada; ela non puxo demasiado impedimento, tampouco tiña moito interese por unha pequena habitación que estaba no soto, cun piano, e na que se tiña que agachar para poder entrar.

Co paso do tempo, podo dicir que Branca e máis eu fixémonos bos amigos. Por suposto, do que máis falabamos era de música. Faloume dos seus compositores favoritos, de como lle encantaba tocar o piano. Eu púxena ó día, fixemos un percorrido polas mellores obras dende a súa morte ata a actualidade.

Tamén me falou da relación cos seus pais, de como truncaron os seus soños. Sabía que nunca podería saír desa habitación, que estaba condenada a iso, pero a súa mente si podería escapar. Non só lle gustaba tocar o piano, tamén escribir música; a súa imaxinación estaba desbordada por multitude de melodías que desexaban saír de alí, que desexaban percorrer o mundo.

Empezou a plasmar as súas ideas sobre papel, a escribir en partituras toda a música do seu interior. Chegou o día no que lle pediu aos seus pais que chamasen a algún mestre, quería amosarlle as súas composicións, e, talvez, considerase que fosen o suficientemente boas coma para que alguén do exterior as interpretase.

A súa nai non dixo nada, non lle correspondía a ela facelo, pero o seu pai foi tallante: non tiña problema en que a súa filla tocase o piano, estaba ben visto que unha señorita o fixese coma distracción, pero compoñer xa era outra cousa. Que unha muller fixese iso era algo indigno, unha desgraza, unha deshonra para a familia, e nunca o permitiría.

Díxenlle que eu o faría posible, que faría que a súa música fose escoitada. Pedinlle que sentase ao piano e que tocase algunha peza.

Así morreu o único soño que nunca tivera, fóra do de poder saír de alí, pero iso xa o tiña asumido. É posible que aquel día, pouco despois de cumprir os dezaoito anos, comezase a morrer.

Entón, despois de escoitar iso, vin a luz. Díxenlle que eu o faría posible, que faría que a súa música fose escoitada. Pedinlle que sentase ao piano e que tocase algunha peza. Non vou mentir, emocioneime; como podía haber semellante beleza en tan poucas notas? Creo que nunca escoitara nada tan fermoso.

Empezamos a traballar, a transcribir a súa música. Acabamos entre os dous as ideas que tiña; eu puxen o meu gran de area, facendo arranxos sobre as súas incribles melodías; pero iamos demasiado lentos, era un proceso moi laborioso, e eu apenas tiña tempo para ir á habitación e estar con ela.

Foi entón cando tomei a decisión máis difícil da miña vida. Non se pode dicir que a situación fose a idónea: tiñamos a hipoteca, outro préstamo polas reformas da casa, e a miña muller estaba embarazada de tres meses. Custoume convencela, moito. Díxome que estaba tolo, que como se me ocorría sequera pensar en deixar o traballo coa que tiñamos enriba, que como iamos vivir só co seu soldo?, e iso se non a botaban en canto dixese na empresa que estaba embarazada, que non sería nin a primeira nin a última.

Amoseille as contas que tiña feitas: estaba o seu soldo, a súa paga, e maila miña. Ía ser duro, nada de vacacións nin caprichos durante unha tempada, pero sairiamos adiante. Ademais, estaba seguro de que as partituras que atopara eran ouro puro (por suposto, a ela tamén lle contei esa mentira), serían un auténtico éxito, e poderiamos vivir da música, algo que eu sempre soñara. Por outro lado, na fábrica había traballo abondo, non tería ningún problema en volver se o necesitaba, e pensaba pedir excedencia, co que tería o posto asegurado se tiña que volver nuns poucos meses.

Acordamos agardar a que ela avisase do seu embarazo na empresa, a ver que pasaba, e logo xa volvería pensalo. Por sorte, na súa empresa foi todo ben, e, por sorte tamén, a miña muller é o mellor do mundo. Díxome que vale, que o intentase, pero que se non saía ben, que volvese á fábrica.

Nunca volvín á fábrica, quitando algunha que outra visita que fixen aos compañeiros. A música foi un éxito, como xa esperaba.

Os meus compañeiros do traballo non foron tan comprensivos, non deixaron de meterse comigo dende que o dixen ata o día no que marchei, e aínda foi peor na cea de despedida. O máis suave que me chamaron foi hippie, pero sempre con cariño. A verdade é que o pasei moi ben; aínda conservo a guitarra de xoguete que me regalaron e na que asinaron todos, debaixo dunha enorme inscrición que dicía: “Vas ser un morto de fame!”.

Nunca volvín á fábrica, quitando algunha que outra visita que fixen aos compañeiros. A música foi un éxito, como xa esperaba; non podía ser doutra forma coa xenialidade de Branca. E o resto, en fin, xa o sabedes; como se acostuma dicir nestes casos: o resto xa é historia.

Sei, ou polo menos imaxino, o que estaredes pensando: que isto é cousa de tolos, que se me foi a cabeza e imaxino cousas raras; pero é a verdade, é o que pasou, sen máis mentiras nin enganos, e, como verdade que é, necesitaba contala.

Quero rematar este texto agradecendo a tódalas persoas que fixeron da miña vida unha experiencia tan boa, que me fixeron tan feliz. Vós xa sabedes quen sodes, creo que non é preciso que vos mencione; tamén quero dar grazas a todo o mundo da profesión, dende os músicos cos que compartín tan boas experiencias, ata o público que me deu tanto amor; pero, sobre todo, quero agradecerlle esta vida á miña muller, á miña filla, e, por suposto, a Branca; sen estas tres mulleres nada tivese sido posible.

Con todo o meu amor: Muriel Lamiño Freixoso.“

Quedei pensativa, preguntándome que era iso, por que razón o meu pai escribira aquilo pouco antes de morrer. Estaba claro que non podía ser certo, era absurdo. Pregunteime se a mente lle xogara algunha mala pasada, pero non mo podía explicar; razoara perfectamente ata o último segundo, nunca tivera ningún síntoma de demencia.

Se cadra todo iso non fora máis ca unha broma, un conto que lle quixo deixar ao mundo antes de irse, pero tampouco mo explicaba. Si, o meu pai tiña sentido do humor, pero nunca fora unha desas persoas que andan a facer brincadeiras, e tampouco fora alguén que acostumase mentir, máis ben todo o contrario. Non tiña ningún sentido.

Fose o que fose, tampouco era o que andaba a buscar, e non vin que aquilo puidese ter ningunha utilidade.

Estaba por tirar o caderno ao lixo, xunto aos demais papeis desbotados, cando notei como se pousaba unha man sobre o meu ombreiro; un aloumiño suave, apenas perceptible. Vireime, e vin como unha anciá estaba de pé detrás miña; unha muller á que nunca vira antes e que me miraba cun sorriso de amabilidade. Entón, case murmurando, díxome:

– Así que ti es a filla de Muriel. Encantada de coñecerte, eu son Branca.