A médica espacial

Anastasia (e IV) - "A Paga", capítulo 15

Anastasia quedou devastada. Culpouse polo que pasara, pensou que fixera mal, que non tiña que terlle feito caso e que debía ter ido pola mañá, ou incluso xusto despois de que Aranza colgase. Tamén se culpou por non chamar á psicóloga, por intentar encargarse ela soa en lugar de pedirlle axuda a alguén máis.

Non serviu de nada o apoio que lle deron outras persoas da asociación, as verbas nas que lle pregaban que non se culpase, que fixera todo o posible, que non era doado axudar a todo o mundo e que, desgraciadamente, algunhas veces todo acababa mal. Anastasia torturouse pensando que podía ter feito máis, que podía ter convencido aos seus compañeiros de piso para que Aranza quedase alí unha tempada, aínda que fose durmindo no sofá, que podía ter feito moito máis na campaña de recadación de fondos para ter o edificio moito antes.

Despois daquilo, estivo unha tempada desaparecida. Deixou de acudir ás xuntanzas da asociación, deixou de quedar coas amizades. Limitábase a ir ao traballo e a facer as compras imprescindibles, pasando o resto do tempo na súa habitación. Preguntábase de que servían todos os seus esforzos se non podía sequera salvar unha vida coma a de Aranza, esquecéndose de tódalas persoas ás que axudara antes.

Pasou o tempo e chegou o entroido, unha das épocas preferidas de Anastasia. Encantáballe disfrazarse e mergullarse entre a multitude. Un par de compañeiras da asociación chamárona para que baixase con elas. Ao comezo non quixo, díxolles que non quería saír, que non se atopaba ben. As compañeiras intentaron convencela, pedíronlle que se disfrazase e que polo menos fose dar unha volta. Ao final, se cadra pola insistencia, acabou cedendo.

“Para ser unha improvisación rápida, aínda fago un David Bowie bastante apañado”

Foi ao armario e buscou o vello mono de raias, colleu as botas de goma, e foi polo maletín de maquillaxe. No baño, cardou o pelo, empoouno para intentar darlle un ton avermellado, e pintou o raio azul e vermello na cara. Foise mirar ao espello e pensou: “Para ser unha improvisación rápida, aínda fago un David Bowie bastante apañado”.

Cando estaba de camiño ao lugar onde quedara coas amigas, arrepentiuse de ter baixado. Pensou que non tiña que ter cedido, e que as compañeiras non tiñan que ter insistido. Ela necesitaba o seu tempo, o seu espazo, e non estaba ben iso de obrigar a outras persoas a facer algo que non desexaban. Estaba por dar a volta cando sucedeu algo que lle fixo cambiar de opinión, algo polo que despois pensaría que merecera a pena saír da casa.

Uns poucos metros diante dela ía unha nena disfrazada de enfermeira. Camiñaba coa cabeza baixa, parecía triste. Os seus pais, que levaban da man ao seu irmán, un neno disfrazado de médico, chamaban por ela; dicíanlle que apurase, que non quedase atrás.

A nena zafouse e berrou: “Que non quero ser enfermeira, quero ser médico!”

A nena, en lugar de acelerar o paso, detívose. Dixo que non quería ir, que quería volver a casa. O pai volveu atrás, e, dicíndolle que obedecese, suxeitouna polo brazo; tirou dela para levala onde os demais. A nena zafouse e berrou: “Que non quero ser enfermeira, quero ser médico!”

Anastasia acababa de adiantalos cando escoitou esas palabras. Sen pensar demasiado o que estaba a piques de facer, foi ata onde estaba a nena e anicouse ao seu carón.

-Entón ti querías ser médica? -preguntoulle.

A nena estrañouse de que aquela descoñecida se achegase a ela e lle falase, pero asentiu.

-E por que non vas de médica?

-Mamá di que as nenas somos enfermeiras, non médicos.

-Pero iso é unha parvada. Por que non vas ser médica se é o que queres? As nenas podemos ser médicas, bombeiras, mecánicas, ou o que queiramos. E se queremos ser enfermeiras, tamén. E se un neno quere ser enfermeiro, tamén pode selo, porque as nenas e os nenos somos iguais, e que ninguén che diga nunca o contrario. Ti serás o que queiras ser, non o que che digan os demais, vale?

A nena levantou a cabeza e mirou á súa nai. Despois mirou a Anastasia e quedou marabillada polo raio que levaba pintado na cara.

-Gústache a miña pintura?

A nena asentiu.

-Queres que che pinte un igual?

A nena mirou aos seus pais, e ao ver que non facían nada, dixo que si.

Anastasia descolgou a mochila, sacou as pinturas, e debuxou un raio sobre o rostro da rapaza. Despois preguntoulle:

-Sabes de que vas agora?

A nena negou coa cabeza.

-Vas de médica espacial, porque no espazo as médicas e as enfermeiras visten todas igual, non hai diferenza entre elas. E sabes por que?, porque todas son importantes para curar e ningunha é máis importante ca outra. E todas, absolutamente todas, levan un raio pintado na cara.

A nena amosou un sorriso por primeira vez dende que saíra da casa. Anastasia devolveullo, gardou as pinturas, colgou a mochila ao lombo, e marchou ante a incrédula mirada dos pais da rapaza, que non sabían se increpar ou que facer con aquela moza que acababa de meterse onde non a chamaban e que dera unha lección de principios, non se sabe moi ben se á nena ou se a eles.

Despois daquilo, Anastasia decatouse de que aínda podía facer moito ben, decatouse de que era quen de axudar a moitas persoas, e esa sería a mellor forma de honrar a Aranza. Aínda non estaba ben, seguía sen poder volver ao punto no que o deixara todo, pero polo menos xa tiña a vontade para seguir e un pouco máis de forza para volver ao camiño.

Centrouse en acabar o proxecto do edificio. Ao principio todo foi ben, a compra foi rápida e pronto empezaron a entrar as primeiras usuarias, pero menos dun ano despois da inauguración xa estaba desbordado. Durmían catro persoas en cada habitación, en liteiras, e xa non podían atender a máis. Cada poucos días recibían unha nova petición, pero tampouco querían converter o edificio en algo inhabitable. Estaba claro que non era suficiente.

Un día, acordouse de algo que escoitara nunha conferencia. Fora na universidade, nunha charla sobre feminismos. Buscou entre os recordos e atopou o programa da conferencia; a relatora fora Reimunda Sueiras.

Preguntouse que máis podería facer. O traballo das asociacións non podía chegar a todo o mundo, e as solucións propostas polo estado, como rendas condicionadas ou albergues onde coma moito se podía pasar unha semana, de pouco servían a persoas coma Aranza. Era necesario facer algo máis.

Un día, acordouse de algo que escoitara nunha conferencia. Fora na universidade, nunha charla sobre feminismos na que se tratara ese tema entre outros, e onde tamén se mencionara a renda básica coma posible solución. Buscou entre os recordos e atopou o programa da conferencia; a relatora fora Reimunda Sueiras.

Púxose a navegar por internet, buscando máis información sobre aquela muller. Era unha importante activista feminista, que tamén se involucrara nos últimos anos no movemento en prol da creación dunha renda básica universal. Viu que ao día seguinte ía facer unha mesa redonda sobre feminismos xunto a Brenda Angueira, outra activista bastante recoñecida; tiña boa pinta, pero quedáballe demasiado lonxe e non ía poder ir. Á semana seguinte daría unha conferencia sobre renda básica a só unha hora de camiño, e, sen pensalo dúas veces, apuntouse.

Foi unha charla bastante completa onde se falou de todo, dende as formas de financiamento ata os colectivos aos que cambiaría completamente a vida, abordando dende os efectos puramente materiais ata os estritamente psicolóxicos. A rolda de preguntas que seguiu á conferencia foi igual de intensa e instrutiva, e axudou a Anastasia a comprender algúns dos aspectos que non lle quedaran demasiado claros.

A última vez que escoitara a aquela muller, nos seus anos de universidade, Anastasia decidira unirse á Asociación Feminista Universitaria. Desta volta, acabaría por unirse á Plataforma en prol dunha Renda Básica Universal.

Pensou en Aranza, en como, de ter recibido unha renda básica sen condicións, podería ter escapado, podería ter o suficiente coma para subsistir ata conseguir algún traballo lonxe daquel lugar. Pensou nas mulleres que poderían escapar dos seus maltratadores; nas familias que quedaran sen emprego e que, a pesar diso, poderían seguir conservando os seus fogares, que poderían continuar pagando as facturas e comendo tódolos días; pensou na xuventude que se podería independizar, e tamén nas persoas que, aínda que xa tiñan con que vivir e non lles ía mal de todo, perderían o medo ao futuro, perderían o medo a ter fillos ou a pensar nun porvir que non fose o máis inmediato, coa seguridade de que non se verían de repente nunha situación límite por mor dun golpe inesperado do destino.

Ao igual que acontecía coa Asociación Feminista Universitaria, a Plataforma en prol dunha Renda Básica Universal tiña tamén reunións semanais, e, ao igual que a forma de entrar nas dúas tivo as súas semellanzas, o que lle aconteceu a Anastasia nada máis chegar á primeira das xuntanzas da plataforma recordoulle á última reunión da asociación.

Despois de apuntarse, foi falar cunha compañeira que lle preguntou pola experiencia que tiña, para ver en que labores de plataforma podería cadrar mellor. Anastasia faloulle do que fixera no pasado na asociación feminista e na actualidade na transxénero. En canto mencionou isto último, a expresión da outra muller mudou completamente, e preguntoulle:

-Pero ti es transxénero?

-Si.

-Entón es un home?

-Non, son unha muller.

-Xa… Verás, aquí non queremos xente coma ti. Esta é unha plataforma feminista, e non aceptamos a homes que se fan pasar por mulleres para meterse nos nosos baños e violarnos.

Anastasia non podía crer o que lle estaba volvendo a acontecer. Noutras circunstancias tivéralle respondido, tivéralle falado de persoas coma Aranza, dos abusos que sufrira e de como tamén fora violada por un grupo de homes, pero non se atopaba con forzas. A dor que lle ocasionara a expulsión da asociación feminista volveu de repente, abriuse de novo a ferida que nunca acabara de pechar, e limitouse a darse a volta, resignada, mentres dicía: “Perdón. Non molesto máis”

Deuse a casualidade de que xusto nese momento estaba entrando na sala Rei, quen, coma se fosen amigas íntimas, suxeitou a Anastasia polo ombreiro para que non marchase, ao mesmo tempo que lle dicía á outra muller:

-Un momento. Como lle podes falar así a unha compañeira?, con esas ideas tránsfobas, absurdas, e noxentas. O que non ten cabida nesta plataforma son os teus prexuízos, propios de alguén que non é capaz de ver a dor nos ollos alleos e que non sabe mirar alén do seu propio embigo. Esta muller, e si, oíchesme ben, muller, é benvida, por suposto que si, e ti tamén, a pesar de que neste momento teña ganas de darche semellante patada no cu que lle doia ata ao teu pai.

É difícil saber se quedou máis abraiada a rapaza que recibiu e reprimenda de Rei, ou Anastasia. Xa se decatara na conferencia de que aquela muller tiña carácter, pero esa forma de falar deixouna coa boca aberta. Era a primeira vez que tiña contacto directo con ela, e xa estaba desexando poder coñecela en profundidade.

Durante o tempo que estivo na plataforma, traballou man a man con Rei, Colás, e moitas outras persoas. Pode que a súa maior achega fose a forma de financiamento que a renda tomaría finalmente. Anastasia estaba empeñada en que a renda se autofinanciase, sendo unha especie de redistribución da riqueza. De entre tódalas formas posibles, foi a que convenceu a máis xente, e sobre todo aos poderes políticos que finalmente a aprobarían.

Desta forma, unha persoa sen ingresos ou con moi poucos ingresos non tería que devolver nada, mentres que unha persoa millonaria seguramente tivese que devolvela completa.

Sempre se poñía coma exemplo a si mesma. Naquela época xa gañaba un pouco máis, quedaran atrás os días de comprar o tratamento hormonal no mercado negro, e, aínda que seguía chegando xusta a fin de mes, de cando en vez podíase permitir algún que outro capricho e era quen aforrar aínda que só fosen uns poucos euros cada mes. Coa renda autofinanciada, cada persoa recibiría os seiscentos euros íntegros (acabarían sendo algo máis, pero nese momento aínda non se concretara), e ao acabar o ano, á hora de realizar a declaración da renda, faríanse as contas, como ela acostumaba dicir.

Desta forma, unha persoa sen ingresos ou con moi poucos ingresos non tería que devolver nada, mentres que unha persoa millonaria seguramente tivese que devolvela completa. Ela, coa súa nómina tirando a baixa, tería que devolver un 20%, co que os cartos netos que recibiría da renda básica serían 480 euros cada mes, en lugar dos 600.

Por suposto, houbo a quen non lle pareceu ben isto. Das persoas que se queixaban porque non querían que os seus cartos fosen a quen os precisase máis, xa se encargaba Rei. Recordáballes a moitas desas persoas os excesivos salarios que tiñan por quecer un asento nunha sala de xuntas, mentres os obreiros que se encargaban de facer o traballo real apenas tiñan para os gastos básicos de cada mes. Iso cando non lles dicía directamente que coa cantidade de cartos que tiñan, que moitas veces non sabían nin en que gastalos, ben podían axudar aos que non tiñan nin para comer, en lugar de ser tan cacholáns.

Tamén se encargaba desas persoas que, aínda que forman parte da clase baixa, na súa imaxinación son clase media e incluso ás veces alta, e se dedican a defender uns intereses que non fan máis ca prexudicalos. A esas persoas simplemente lles dicía que botasen contas, e ao ver que coa renda básica terían máis cartos, ao contrario do que crían no seu imaxinario, calaban.

Anastasia era máis de cifras, e ás persoas que estaban de acordo coa fórmula do autofinanciamento pero que non lles parecía ben ter que devolver parte dos cartos ao finalizar o ano, ao poder chegar a ser estas cantidades bastante elevadas, recordáballes que isto era fácil de calcular, e con ilo aforrando cada mes, xa desaparecía o problema.

Finalmente, e tras moito traballo e tensións sociais, chegou o día da aprobación. Pero para Anastasia ese día foi algo máis. Ao igual que cando comezou a universidade decidiu empezar a vivir coma o que era realmente, e ao acabala empezou o tratamento hormonal, o día da aprobación da Lei de Renda Básica Universal decidiu empezar a aforrar para a súa operación.

No seu traballo na asociación coñeceu a moitas persoas transxénero, algunhas sentíanse ben cos seus xenitais e non vían razón algunha pola que someterse a unha operación que non desexaban, pero este non era o caso de Anastasia. Sentía que o corpo co que nacera non era o seu, e iso supoñía cambiar unha última cousa.

Ao igual que no caso de querer mudar oficialmente o xénero e mailo nome, para poder realizar a operación precisábase ter o informe psicolóxico clínico e levar realizando o tratamento hormonal durante polo menos dous anos. Ela cumpría estes dous requisitos, o que lle permitira facer o cambio de nome e xénero uns poucos anos antes, pero aínda precisaba algo máis para poder realizar a operación: os cartos cos que poder pagala.

Sen pensalo dúas veces, aforrou cada céntimo da paga durante máis de dous anos para poderse operar. Cando xa conseguira chegar ao que custaba a intervención, aconteceu algo que varios anos antes tivese sido completamente impensable. 

Sen pensalo dúas veces, aforrou cada céntimo da paga durante máis de dous anos para poderse operar. Cando xa conseguira chegar ao que custaba a intervención, aconteceu algo que varios anos antes tivese sido completamente impensable. Durante moito tempo, multitude de asociacións e colectivos intentaron que as necesidades das persoas transxénero estivesen cubertas pola sanidade pública, comezando polos tratamentos hormonais e acabando polas operacións de cambio de sexo.

Os acontecementos dos últimos anos mudaran completamente o panorama político, facendo que se pasase dunha situación de absoluta indiferenza polos problemas da cidadanía a chegar a aprobar unha renda básica. Empezaron a terse en conta non só as necesidades máis fundamentais da poboación xeral, senón tamén as das minorías e dos colectivos máis vulnerables. Dous anos despois da aprobación da Lei de Renda Básica, o goberno decretou que tanto os tratamentos hormonais coma as operacións de cambio de sexo estarían incluídas na sanidade pública.

Anastasia foi a terceira persoa do país que non tivo que pagar a súa operación.

Cando estivo recuperada, ademais de facer unha boa festa coas persoas máis achegadas, preguntouse que facer cos cartos que aforrara. Pensou que o mellor sería destinalos a unha asociación que prestaba axuda psicolóxica a persoas transxénero. Na asociación onde ela colaboraba tamén sen encargaban disto, pero non de forma exclusiva, e dado que este tipo de atención deixaba moito que desexar na sanidade pública, pareceulle unha boa idea. Aínda quedaba moito por facer, moito traballo por diante, e a pesar de que a situación mellorara bastante coas últimas medidas, os prexuízos da sociedade tardarían moitos anos en desaparecer, co que este tipo de axuda era máis necesaria ca nunca.

Anastasia continuou traballando, intentando cambiar o mundo na medida das súas posibilidades, e ao final da súa vida, a pesar de todo, a pesar das dificultades e de tódalas desgrazas, chegou a considerarse unha persoa feliz.

Compartilhar no facebook
Compartilhar no twitter
Compartilhar no google
Compartilhar no whatsapp
Compartilhar no email

O autor

Álex Pernas

Álex Pernas

A Coruña, 1986. Enxeñeiro de software, músico, poeta e activista polos dereitos dos animais. Autor da novela Xarfas.

Anastasia