Entre eleccións e tentativas de golpe

Juan Carlos Pinto Quintanilla | La Paz | 12 de outubro.  Abriuse o escenario previo ás eleccións e unha serie de conflitos entre grupos e partidos, anúnciannos as tensións existentes na sociedade boliviana ao redor do que sucederá o 18 de outubro. Na recta final electoral, hai aliñacións dos sectores máis definidos, que organizados xa saen ás rúas. O MAS (Movimiento al Socialismo) irrompeu no espazo público con camiñadas e mobilizacións, recuperando as rúas outra vez e mostrando o poder popular que o acompaña.

Os outros partidos buscaron imitar esta dinámica para non perder votos, pero apenas alcanzan a pequenas concentracións, caravanas automobilísticas e visitas ás casas. A disputa está nas rúas, onde todos os días mobilízanse candidatos cos seus adherentes polos seus barrios e zonas.

Nalgúns lugares producíronse conatos de confrontación; noutros, algúns grupos atacaron as tendas partidarias, particularmente ás do MAS, cunha vintena de asaltos, mentres Comunidad Ciudadana denuncia sete casos. A intensidade do proceso electoral vai en crecemento, e podería ser propio da democracia que as correntes de opinión e electoral contrasten posicións e ás veces xurdan liortas. Pero os ataques e desfeitas ocasionadas durante a campaña, mesmo con candidatas feridas, pode tamén interpretarse como unha reacción fronte á violencia estatal coa que vivimos os meses pasados e que non deu curso ao fluxo democrático de posicións e ideas.

Con todo, o que preocupa é que estas mostras de violencia, se vinculen a unha estratexia de grupos fascistoides que buscan xeneralizar a violencia coa perspectiva de deter o proceso electoral en curso. Neste camiño están as declaracións do ministro Arturo Murillo, que sostén que se compraron “máis amas para defender a democracia, ao prezo que sexa”, e que “como goberno entregarán o goberno que resulte elixido o polo pobo, e que por suposto non será o MAS”. Isto despois do seu periplo viaxeiro a EUA onde se entrevistou con Luis Almagro –o representante da OEA (Organización de Estados Americanos) manifestou a súa preocupación de que puidese haber outra fraude electoral en Bolivia– e cursou visita á Casa Branca “para coordinar temas de seguridade”. Daquela, e sintomaticamente, fixéronse máis violentas as accións de grupos parapoliciais, que se mobilizaron con abundantes recursos e armas desde Cochabamba (Juventud Cochala) e desde Santa Cruz (Unión Juvenil Cruceñista) cara aos outros departamentos. É fácil deducir que obedecen a unha estratexia de xeneralización da violencia nesta etapa preelectoral.

Xa o fixeron nas mobilizacións da Paz, fronte ao xulgado cando se trataba o tema da personalidade xurídica do MAS; en Sucre, na Fiscalía Xeral, pedindo a renuncia do fiscal xeral Juan Lanchipa; ou no acoso e ataque á casa do presidente do Tribunal Electoral de Santa Cruz. Se a esta situación sumamos o permanente acoso e agresión ao presidente do Tribunal Supremo Electoral nos medios de comunicación e as redes, estamos diante dun escenario que busca convulsionar o panorama electoral e espallar a confrontación para obrigar a suspender o proceso electoral. Non o puideron facer a través do medo á pandemia, que foi o seu principal argumento. E hoxe os golpistas teñen unha nova estratexia que debemos desvelar e denunciar por todos os medios posíbeis, pois prepárase unha nova arremetida contra a democracia e a cidadanía boliviana.

Os suxeitos dos seus ataques non son casuais, senón parte dos obxectivos que pretenden. Desprestixiar o Órgano Electoral Plurinacional, a quen son actualmente os seus representantes, e coa pretensión unha vez máis como o 2019 de provocar a desconfianza sobre quen administran o proceso (aínda que eles mesmos foron postos na súa maioría pola nova forza no goberno). Isto é parte dunha asonada golpista que pretende o abandono de regras estatais, que des-institucionaliza ás representantes para substituílas pola forza das Forzas Armadas, a Policía, e as bandas paramilitares nas rúas impondo a súa propia orde. Complementariamente a estas accións, cómpranse armas e desvélase que existen militares de grao en servizo activo e pasivo que están a soster reunións co alto mando militar posto pola señora Áñez [Jeanine Áñez, presidenta de Bolivia desde novembro de 2019].

Aínda máis, anúnciase un exercicio militar “conxunto” na zona de Chapare para o 12 de outubro, e para ese fin estanse enviando avións cargados de armamento militar, xunto a unha gran mobilización de forzas de elite.

“Os golpistas teñen unha nova estratexia: desprestixiar o Órgano Electoral Plurinacional, o abandono de regras estatais para substituír ás representantes pola forza das Forzas Armadas, a Policía e as bandas paramilitares.”

Tamén o ataque á Fiscalía Xeral é ilustrativo. Nun primeiro momento Juan Lanchipa axudou a lexitimar a represión golpista, pero despois tivo desacordos fronte ás imposicións de Murillo. E hoxe, fronte a un posible novo escenario represivo, os que propugnan unha nova asonada quixeran ter un fiscal que lexitime e legalice a represión e persecución. Non hai outra explicación para esta campaña que busca a renuncia de Lanchipa a uns días do proceso electoral. Tampouco tería sentido aparente o acoso e ataques ao presidente do Tribunal Electoral de Santa Cruz, que pertence aos grupos de poder da cidade mais é critico coa pugna entre a vía electoral e a vía confrontacionista que ten a Luis Fernando Camacho [político de extrema dereita] xunto á Unión Xuvenil Cruceñista como referentes.

Ademais das batallas políticas en curso, están os problemas produto da situación económica que viven a maioría dos bolivianos. As folgas de fame de integrantes do Movimiento de Emergencia Nacional por la Devolución de los Aportes de las Aseguradoras de Fondos de Pensiones, así como os que piden a pronta aprobación do 10% de saúde no orzamento nacional e outros conflitos nacen de necesidades sentidas pola poboación que son utilizadas politicamente por grupos oficialistas e polo goberno para presionar á Asemblea Lexislativa Plurinacional para que antes do 18 de outubro libere recursos e os comprometa, pretendendo facer bandeira electoral destes temas ou ben levar á desesperación aos mobilizados para ter a escusa da crecente violencia “desatada polo MAIS”, fronte á democracia que “os golpistas nos queren regalar”.

Nestas condicións a desesperación é unha tónica deste tempo, e ten consecuencias como a toma polos traballadores dos Laboratorios Vita en El Alto, con represión e feridos, e máis de 50 obreiros arrestados por pedir respecto ao acordo sindical violado consecutivamente ao longo destes máis de dez meses de goberno transitorio; como as mobilizacións de pais e nais de familia para a reposición do almorzo escolar; ou as mobilizacións de sindicatos mineiros que demandan estabilidade laboral e pago de salarios atrasados tanto por empresas privadas como do propio Estado; o movemento nacional dos discapacitados xa reprimidos pola policía, que piden un bono de 1.000 bolivianos [120 euros] para sobrevivir. Moitos problemas en curso non foron nin serán atendidos polo goberno golpista, pero son utilizados para buscar incendiar o panorama social e político.

“Temos a necesidade imperiosa de que a cidadanía estea atenta, non só para a defensa do seu voto, senón da democracia e dos dereitos adquiridos de elixir e ser elixidos. As organizacións e a cidadanía en xeral deben ter un plan B para poder enfrontar a posibilidade dun novo golpe de estado.”

En definitiva, as condicións políticas do contexto suman esperanzas de retorno democrático para a cidadanía, pero hai algúns que pensan en como soster os espazos de privilexio económico e político que non desexan perder nin no actual goberno nin no futuro goberno, que se non é do seu gusto, seguirán conspirando nun golpe continuado.

Nestas condicións non queda máis que pensar a toma do poder como un proceso en marcha, cuxa primeira etapa en curso son as eleccións, que se poida votar o 18 de outubro, para o que debemos prepararnos e exercer o control social organizado a nivel nacional en defensa do voto e do dereito a elixir.

Débese coidar e supervisar o voto en todas as instancias para evitar a fraude electoral, pois ante a imposibilidade de superar o caudal electoral do MAIS existe a posibilidade da fraude a través do sistema electoral (o sistema de cálculo rápido a noite das eleccións fará públicos os resultados nacionais de primeira comprobación, xerando unha impresión verdadeira ou creada de gañador e as diferenzas co segundo. Todo iso pode cambiar na revisión das actas físicas, pero xa se situou unha idea, quizais a que eles quixesen para crer nos resultados). Isto pode devir en conflitos sociais.

Temos a necesidade imperiosa de que a cidadanía estea atenta, non só para a defensa do seu voto, senón da democracia e dos dereitos adquiridos de elixir e ser elixidos. As organizacións e a cidadanía en xeral deben ter un plan B para poder enfrontar a posibilidade dun novo golpe de estado que non só busque invalidar as opcións populares, senón, e sobre todo, soster os privilexios dos golpistas e non responder diante da xustiza polos mortos, os feridos e os perseguidos nestes meses, xunto aos miles de mortos pola incapacidade deliberada fronte á pandemia. Todo isto ademais, para esconder os millóns de dólares que este goberno transitorio rouboulle ao pobo boliviano xunto ao desmantelamento do Estado Plurinacional.

Se a vitoria electoral fose contundente e os golpistas non puideran cumprir seus plans, entón preparemos o poder popular co novo goberno, para saír xuntos da crise, para repor os dereitos fundamentais e para recuperar a verdadeira xustiza que respecte a dignidade da pluralidade que somos e penalice a quen mataron e roubaron a nome noso? E iso non é vinganza, é soamente Estado de Dereito.