"Non lembro cando empezaron os problemas"

A Coruña | 12 de outubro.  Son Cristina, teño 41 anos, nacín en 1977 e marchei da casa en 1997, con vinte anos. A primeira vez que quixen marchar foi con 17 anos. Estaba no bacharelato. Tiña unha parella e levoume para o piso dun tío del. Pero nunha destas o tío apareceu polo piso e descubriunos.

Eu non quería estar na casa porque alí a situación era de violencia continua, de abusos e insultos contra a miña nai por parte de meu pai. Era un abuso de poder económico porque a miña nai non tiña traballo e dependía del. O meu pai nunca lle deixou saber cantos cartos había nas contas do banco. Nunca a informou de nada. Ela era a que limpaba, cociñaba, facía todo e ocupábase dos fillos. Cando eu quixen marchar o meu irmán xa non estaba. El tamén se largou con 17 anos. Lévame cinco anos. Houbo problemas sempre, pero a adolescencia do meu irmán foi moi besta. A rebeldía que el tiña… aí empezaron os problemas.

Antonte mesmo fun ao xulgado aquí na Coruña solicitar un avogado de oficio. Estou nun procedemento contra o meu pai. Xa están divorciados. A miña nai non quixo saber nada de min. E volvín a casa, que agora é a casa do meu pai. Denuncieino hai unhas semanas porque me deixou pechada no piso. Pouco antes deixárame fóra. O día que quedei pechada chamei á policía. Veu unha parella. Falaron comigo desde fóra. Baixaron buscar a meu pai polos arredores.

Non, non teño fillos nin quero telos. Non quero perpetuar esta familia. A familia… o que estou facendo agora, as denuncias contra meu pai, van contra a institución da familia. E na Xustiza iso inda crea resistencias. Mira, o luns chamoume meu pai e dixo que tiña que falar comigo e fun a casa e acabamos chamando pola policía. Viñeron. Falaron con cada un por separado e despois cos dous xuntos. Explicáronlle a el que me tiña que dar unhas chaves. El segue dicindo que eu as perdín. En fin, queríame facer firmar un contrato como que estaba no piso co seu permiso ou algo así. Os policías explicáronlle que eu tiña dereito a estar no domicilio, e que o que está facendo é delito e delito moi grave. Mesmo pode ir á cadea. Nada. Xa ten unha denuncia por detención ilegal e o luns porei outra por coaccións. Espero que desta os axentes me axuden. Porque a vez anterior… E ademais vou presentar unha queixa contra a xuíza que sobreseu a primeira denuncia despois de dicirme que eu era titulada universitaria e que se non me podía valer por min mesma. E outra contra a fiscal que dixo que se non tiña amigas para ir vivir con elas.

O que me pasa a min é violencia doméstica, claro que si. Teño aquí o artigo 173 do Código Penal. Léocho. «El que infligiera a otra persona trato degradante, menoscabando gravemente su integridad moral…»: cadea, até 3 anos. E a mesma pena para os que «realicen contra otro de forma reitera actos hostiles o humillantes que, sin llegar a constituír trato degradante, supongan grave acoso contra la vítima». E segue: «El que habitualmente ejerza violencia física o psíquica sobre (…) los descendientes, ascendientes o hermanos por naturaleza, adopción o afinidad, (…) o personas con discapacidad necesitadas de especial protección que con él convivan o que se hallen sujetos a la potestad, tutela, curatela, acogimiento o guarda (…) o sobre persona amparada en cualquier otra relación por la que se encuentre integrada en el núcleo de su convivencia familiar».

A miña nai tamén fuxiu da súa casa. E fuxira co me pai… Xa desde o primeiro ano ela entendeu que cometera un erro. Non hai moito tempo que me recoñeceu que estando preñada el lle levantara a man. Pero fíxolle fronte e díxolle que nunca máis. 

A miña nai tamén fuxiu da súa casa. E fuxira co me pai… Xa desde o primeiro ano ela entendeu que cometera un erro. Non hai moito tempo que me recoñeceu que estando preñada el lle levantara a man. Pero fíxolle fronte e díxolle que nunca máis. Non había golpes, non houbo maltrato físico, só verbal. ‘Es unha inútil, non serves para nada, onde vas ir se non tes profesión’. O típico. O meu pai era fillo único e tivo unha boa posición porque herdou varios pisos en Madrid dunha tía que non tivera fillos e lle deixou todo. Vendeu os pisos e investiu na Bolsa. Gañou moitos cartos. Foi na época do bum das accións. En 1982 meu pai era axente de seguros. A empresa botou a moitos empregados. El foi ao desemprego. Aí empezaron os problemas. Despois facía seguros pola súa conta. Traballaba fóra da casa. Pero nunca souben se tiña unha oficina ou que. Marchaba ás dez da mañá e regresaba pola tarde. Tiñamos unha situación desafogada, pero el era quen manexaba o diñeiro e a nai sempre tiña que andar pedíndolle.

Casei en Fisterra. Foi algo pensado entre os dous. Era a metade de camiño entre Vigo e Coruña. El era de Vigo. Foi unha cerimonia civil, alí no faro. Foi a familia del e foi a miña nai e meu irmán. Apenas sesenta persoas. Era un 24 de xullo. Chovía e chovía. Foi unha voda horríbel. O meu pai dixo que el quería pagar todo e organizar. Nós dixemos que non. Entón dixo que non viña. Pero cheguei e alí estaba, da man do meu futuro marido. ‘Que fai este aquí?’, pregunteille. Díxome que o topara de camiño, que si onde era a voda, que quería vir… Meu pai está nas fotos. Non veu ao banquete. Aquilo tiña que saír mal. De feito, acabei divorciada.

Eu aproveitei para marchar da Coruña en canto chegou o momento de ir á universidade. Fixen a preinscripción en varios sitios. Colléronme en Vigo. O meu pai non quería, quería que estudara en Coruña, pero enganeino e marchei. El fíxome asinar un contrato conforme a que volvería á Coruña unha vez rematara o primeiro curso. Despois conseguín que me seguiran axudando outro ano máis, pero ao terceiro xa tiven que manterme eu mesma. Traballei. Ao rematar a carreira colléronme nalgúns sitios como becaria. Pero cobraba moi pouco. Daquela xa estaba coa miña parella. Estudáramos xuntos. Nun momento decidimos coller as maletas e marchar a Irlanda e alí traballamos os dous. Estabamos ben. Eu gañaba catro veces máis que en Vigo. Pero un día avisáronnos de que o pai del se suicidara e a nai estaba no hospital cunha depresión. Regresamos. Viviamos nun piso da familia del. A nai estaba co meu cuñado. Volvín traballar. No porto de Vigo, en exportación e importación. Non tiña apenas relación coa miña familia. Até a voda.

O meu marido quedou no paro e a nai del diagnosticáronlle un trastorno psiquiátrico. Sería polo 2010 ou por aí. E empezaron os problemas. Creo… xa non lembro ben. Empezamos a discutir e a distanciarnos. El estaba no paro e pensamos en montar un negocio. Decidín que deixaría o meu traballo en canto o plan de negocio estivera feito. El encargábase. Estivemos que si e que non. E un día apareceu dicindo que ía montar o negocio cun amigo porque non se vía traballando comigo, que eu ía mandar nel. Deixei de confiar nel. Fixemos separación de bens, que eran só a miña nómina. Empezou no bar e xa case nin nos víamos. Pedín o divorcio en novembro de 2012. Marchei daquel piso.

O meu único apoio era Vigo, e xa non tiña familia. Fiquei soa. Caín nunha depresión. Aguantei un ano no traballo. Pero non comía. Adelgacei. Mesmo os xefes se preocuparan. Levábanme a xantar. En marzo ou abril empecei cos antidepresivos. Marchei da empresa e logo tiven outros traballos tamén en exportación e importación de mariscos e pescados. Primeiro cuns arxentinos, despois cuns libaneses. Ao final ofrecíanme 3.000 euros e unha casa para marchar coa empresa para o Congo. Non fun. Quedeime sen traballo en decembro do 2015. Volveu a depresión. Soa. Un dos xefes da primeira empresa chamou á miña nai. Pero ela non quixo saber nada.

O meu único apoio era Vigo, e xa non tiña familia. Fiquei soa. Caín nunha depresión. Aguantei un ano no traballo. Pero non comía. Adelgacei. Mesmo os xefes se preocuparan.

Chamei a meu pai e díxenlle: ‘Atópome moi mal, estou soa en Vigo, non me sinto capaz nin de saír buscar traballo. Necesito axuda’. El dixo: ‘Vente’. Desde hai un ano e pico estou aquí. Traballo de camareira, en eventos. Chámanme as fins de semana.

Cando non cumpro con algo que el quere, meu pai castígame dalgunha maneira. Como xa non pode mallar en min, pois ponme na rúa un día ou outro déixame pechada no piso. Cando me ve recuperada, el empeza. O ano pasado topeime un día coa pechadura cambiada. Puxen unha denuncia, solicitei avogado de oficio e a xuíza decretou unhas medidas cautelares e concedéronme unha pensión de alimentos. Aínda non estaba traballando. Déronme a pensión por 3 meses revisábeis porque eu non tiña medios pero si unha familia con medios económicos para me manter. A familia ten a obriga legal de facelo se ten os medios, aínda que sexas maior de idade. Aos tres meses o avogado de meu pai ofreceume volver a casa e deixar de pagar a pensión. A miña nai non quixo saber nada máis de min.

Hai dúas semanas el pechoume na casa porque eu me negara a poñer os recibos da luz e da auga a meu nome para que el puidera solicitar o bono social. Pechoume.

Hai dúas semanas el pechoume na casa porque eu me negara a poñer os recibos da luz e da auga a meu nome para que el puidera solicitar o bono social. Pechoume. Chamei ao centro de axuda á muller e recomendáronme que chamara á policía. Veu a patrulla. Dixeron que non podían abrir a porta porque igual o que está buscando é prexudicar a meu pai. Pasaron catro horas. Volveu meu pai. Saín sen nada, co bolso. Fun á comisaría. Despois dunha hora mandáronme da oficina de denuncias para outra. Fun. E alí dous axentes, na unidade de familia, dixéronme que alí non era. Discutín con eles. Cambiou a quenda, saín tomar un café e cando regresei atendéronme dúas mulleres policía. Elas mesmas intentaron convencerme de que non puxera a denuncia, que non había atestado nin probas. Púxena e marchei esperando que me chamaran para indicarme un sitio onde durmir aquela noite.

Pola tarde chamaron e dixéronme que a única opción era o albergue de Padre Rubinos, e que ao día seguinte me presentara nos xulgados para un xuízo rápido. O meu pai acudiu co seu avogado. Pasaron diante. Esperei. Cando entrei na sala a xuíza o primeiro que fixo foi preguntarme se tiña unha carreira universitaria. ‘Pois é algo que lle debe agradecer aos seus pais’, díxome. Expliqueille que non, que eu paguei os estudos co meu traballo e mesmo cun crédito que pedira o último ano para poder matricularme. Estou na casa de meu pai porque non teño ingresos suficientes para vivir pola miña conta. ‘E que plans ten?’. Pois quero irme. Volver a Irlanda ou a outro país.

Aquilo foi un xuízo á miña vida, non a actitude de meu pai. A fiscal, que se supón que é a miña defensora, fixo unha única pregunta: ‘Vostede ten amigas?’. ‘Pois recoméndolle que marche para casa dalgunha delas mentres pase todo isto’. Niso quedou. Ao día seguinte volvín e déronme o papel coa miña declaración. Pon que eu denunciara a meu pai “por simular” maltrato e detención ilegal. Preguntei ao funcionario como reclamar. ‘Non ten nada que facer’. Saín e fun ao centro de axuda á muller. Viron moitas irregularidades naqueles papeis, que só eran as dilixencias previas. A sentencia chegou a casa e tiven que ir buscala.

Chamoume e díxome que tiña unha carta do xulgado. Deixouma nun bar. Sobresemento. Non me creron. Quixen recorrer. Fun ao Colexio de Avogados pedir a xustiza gratuíta. Cando estaba facendo os trámites, tamén alí me aconsellaron que non continuara co proceso. Que non ía a ningunha parte… Estou fóra do meu domicilio, sen as miñas cousas, privada de todo e ninguén fai nada. Alucino. Aquel home colleu todos os papeis e leunos e díxome que, polo que estaba lendo, el podía pensar que eu era “unha desequilibrada mental” que inventara todo aquilo. Ao final esixiume o certificado de nacemento para facer os trámites. Descubrín que no certificado, se tes algunha incapacidade, iso aparece nas notas ao pé. Tiven que ir polo certificado e volvín aos dous días pedir o avogado de oficio.

Quero que se apliquen as leis. Quero buscar un traballo e ter ingresos para seguir cos meus proxectos vitais. É a única opción que teño.

A familia? Para min a familia é algo moi importante… igual non tiven familia na familia de sangue, pero si a que non era de sangue. A familia política que tiven para min foi a miña familia. A familia son as persoas que te teñen que protexer nunha situación de desamparo.

Quixen casar e pensaba que nun futuro poderiamos ter fillos, pero adoptados. Eu non quero propagar estes xenes. Tampouco o meu irmán ten fillos. Non lembro cando decidín non telos. Hai moito tempo… non lembro cando empezaron os problemas.

A principios dos oitenta, cando eu tiña catro ou cinco anos… lembro os cristos. Unha vez meu pai fíxolle firmar ao avó, que era cego, fora militar na guerra, uns papeis que o incapacitaron e montouse a de san Quintín. O que lembro é chegar a casa do colexio e dicir ‘mira mamá o que me pasou’, e ela dicir: ‘non me veñas con historias’. A relación con ela foi moi austera. Non lembro nin un bico, nin unha aperta. ‘Non me deas a lata que agora teño dor de cabeza’. E desde que nacín para meu irmán fun un problema porque o desbancara da súa posición. Non tivemos nunca un vínculo emocional. Ningún. A miña nai e el, si. De feito, os dous pintan. Coa miña nai, eu… mentres non a molestara.

Non lembro nin un bico, nin unha aperta. ‘Non me deas a lata que agora teño dor de cabeza’. E desde que nacín para meu irmán fun un problema porque o desbancara da súa posición. Non tivemos nunca un vínculo emocional. Ningún. A miña nai e el, si.

Co meu pai foi distinto. Sempre tiven moitos problemas. Eu era boa estudante, era delegada en clase. Pero si saía cun mozo, pois el xa nos ía perseguindo. Era moi machista. O avó tamén. Creo que pensaba que as mulleres eramos unha parte prescindíbel da familia. Co meu pai, de nena, si que houbo violencia física. Pero a partir dos 17, cando me quería pegar, eu enfrontábame el. Foi cando a situación se volveu insostíbel e quixen marchar. Marchei a primeira vez a aquel piso do tío do meu amigo. Cando nos descubriu, tiven que volver.

A nai foi quen abriu a porta. Eu estaba coa miña bolsa. E ela quixo pechar a porta… e dicía: ‘non eras tan adulta? A que vés? Agora aguántaste!’. Pero meu pai dixo que eu era menor, que era responsabilidade deles. E deixáronme entrar.