46 mulleres máis

As redes sociais son, neste tempo, un lugar clave de entendemento e de desencontro. Un mostrario de debilidades, un ágora onde sentar á raxeira virtual e intervir na polis de maneira directa ou de contemplala desde o visillo. Ás veces as propias redes sociais enléannos de tal xeito que temos que descorrer esa cortina de anonimato e choutar ao medio da polémica, participar do debate ou debullar un pouco as razóns dun desconcerto.

Foi hai uns días, coincidindo coa voráxine amatoria das Letras Galegas, que nunha destas redes que serven tanto para perder o tempo como para enriquecelo, que unha autora de noso e activista a prol da figura das mulleres dentro do sistema literario (ese, o dos señores) botaba un pulso verbal con outra persoa e lanzábao no seu espazo persoal para facernos reflexionar sobre o tema: Catro mulleres no Día das Letras Galegas son poucas? Son, si, pouquísimas. Pensade que, para resarcirnos e equiparanos á presenza masculina haberá que celebrar sen pausa, unha tras outra, autoras galegas durante corenta e seis anos seguidos. E haberá tantas? –dubidaban as escépticas– Imposible! E claro que as hai, pero teremos que sacarlles de enriba esa lousa de silencio que favoreceu a ignorancia que agora temos delas. Facer algo de arqueoloxía literaria e tirar a poeira fóra. Non fixeron o mesmo como moitos deles dos que nunca escoitamos falar? O debate aínda chispeaba vinte e catro horas máis tarde. Pasados os tempos das emocións en quente e de cara a unha nova celebración, a pregunta resoa aínda.

E haberá tantas? Imposible! E claro que as hai, pero teremos que sacarlles de enriba esa lousa de silencio que favoreceu a ignorancia que agora temos delas. Facer algo de arqueoloxía literaria e tirar a poeira fóra.

O caso é que lanzado o reto de buscar esa listaxe de corenta e seis mulleres das nosas letras, vanse sumando obstáculos e cambadelas a esa busca. Non se trata só de rescatar os seus nomes, os seus apelidos e os títulos das súas obras, senón que tamén hai que dignificalas, telas en conta pola súa produción real e poñela en valor á marxe de contextos extraliterarios, como a biografía morbosa ou as relación persoais. Temos que buscar –como mortas, falo, xa que hai que levar baixo terra polo menos dez anos para ser consideradas pola RAG– unha voz que nos asista e tire de nós, recolla a nosa obra esparexida e a prenda de ilusión para deixar de ter un corpo e un corpus case inexistente ou baseado na anécdota.

O mesmo día que mentres nas r.r.s.s. se producía o debate, no supermercado do meu barrio a caixeira metía o meu conxelado nunha bolsa coa foto e un textiño da autora homenaxeada deste ano. Mirouna e despois a min (creo que non sabe a que me adico unha vez que marcho co carriño, as nenas, as olleiras e as poucas ganas) e lanzoume un: e esta que fixo? A miña resposta, despois de contar ata dez e medio foi: e o do ano pasado? Calou. Pois fixeron o mesmo, escribir e en lingua galega. Non máis pero tampouco menos. Daquela por que temos que xustificar méritos que van alén do lingüístico e literario?

Pois ben, mergulladas na busca desas corenta e seis, das que vinte ou máis son ben candidatables, repenso todo o argumentario que temos que esgrimir para xustificarnos ante tanta pregunta. E a palabra é esa: xustificarnos. Seguimos a ter un treito a maiores de percorrido. Que respostar a preguntas incómodas que ninguén lles fai aos homes. Ser presentadas polos nosos nomes de pía, somos María Victoria, Carme, María Xosé, nada máis, como tantas, nada que poda quedar na cabeza de quen nos escoita por primeira vez para que nos teclee na Wikipedia con curiosidade.

Moi recentemente, estes días en que me fan moitas preguntas grazas (ou por mor) de recibir un importante premio literario que comparto con outros dous escritores en senllas categorías, teño que pelexar contra preguntas e afirmacións indiscretas: como compaxinas escribir tanto coa vida persoal? De onde sacas o tempo? Como o fas para escribir con dúas pequenas? E todo isto antes de cumprir os 40? E eu trato de ser diplomática, riquiña, pero vaime podendo o kunfú lilá e penso en como deter a indiscreción a base de explicar que escribir é a vida persoal das persoas que escriben, que case todas as persoas temos unha familia e unha casa, cousas do común que facer diariamente, que o meu tempo podo sacalo de onde me preste, igual ou mellor que calquera e que non admito preguntas que non lle terían feito aos meus dous compañeiros de protagonismo neste intre. Que xa abonda, que somos 46 e un cento entre vivas e mortas e que estamos en apnea ás veces temendo ese comentario que nos obriga a entrar en terreos da intimidade para respostar ao profesional e ter preparado o aguillón para evitalo e erradicalo para as seguintes veces. Por nós e polas nosas compañeiras, #Asínon.

A Coruña, 19 de xuño

.