"Non podemos deixar o país en mans dunha organización que estaba formada para delinquir"

ENTREVISTA | Ricardo García Mira

Compartilhar no facebook
Facebook
Compartilhar no twitter
Twitter
Compartilhar no google
Google+
Compartilhar no whatsapp
WhatsApp
Compartilhar no telegram
Telegram
Compartilhar no email
Email
Compartilhar no facebook
Compartilhar no twitter
Compartilhar no google
Compartilhar no whatsapp
Compartilhar no telegram
Compartilhar no email

Juan Oliver Texto e fotos | A Coruña, 31 de maio. A Ricardo García Mira, profesor da Universidade da Coruña (UDC) e deputado no Congreso polo PSOE, acumúlaselle o traballo estes días. Estaba a preparar a súa proba de acceso á cátedra de Psicoloxía Social e Ambiental da UDC -que ten acreditada desde hai seis anos e adiada polos recortes no orzamento universitario- cando Pedro Sánchez anunciou a moción de censura contra o Goberno do Partido Popular.

Para García Mira a vida política e a universitaria sempre transcorreron por camiños paralelos desde que iniciou a súa actividade sindical en UXT, cando traballaba na Universidade de Santiago. No Congreso é portavoz do Grupo Socialista na Comisión para o Estudo do Cambio Climático. A Asociación Internacional de Psicoloxía Aplicada nomearao dentro dun mes Fellow Member no seu próximo congreso en Montreal, e a Universidade Alexandru Ioan Cuza, de Romanía, entregaralle en outono o título de doutor Honoris Causa. A entrevista celébrase nunha cafetaría a poucos metros da sede coruñesa da UXT. 

Que lembranzas lle trae todo isto?

Catro Camiños sempre foi para min un barrio familiar. Sempre vivín en zonas próximas. Na Gaiteira, en Benito Blanco Rajoy, agora en Fernández Latorre. Lémbrame a historia da miña vida. E nese edificio das cigarreiras pasei moitos anos…

O das cigarreiras? Eu pensaba que ese era o da Tabacalera…

Non, non. Este foi construído polas cigarreiras como sede sindical, segundo relata Ana Romero en A fábrica de tabacos da Palloza. Severino Chacón, un sindicalista histórico das cigarreiras, cedeuno á UXT.

Que significa o sindicato para vostede?

Unha escola, un centro de formación para a vida sindical, para a universidade e para a vida política. O sindicalismo é inherente a calquera traballador. Todo o mundo debería ser sensible a esta cuestión e contribuír ao mantemento das organizacións sindicais, aínda que hoxe, desde os sectores máis neoliberais, preténdese facelas desaparecer precisamente pola súa capacidade de mobilización social.

Como é que se meteu a sindicalista?

Cando empecei a traballar hai corenta anos, comezaban a tremer os piares das institucións aínda franquistas, e había moito que reclamar no ámbito laboral. Eu traballaba na Universidade de Santiago e tanto reclamar, tanto reclamar, decatámonos de que tiñamos que sindicalizarnos. Era necesario organizarnos, tamén para estar protexidos. Porque tirar contra quen mandaba era un risco.

Eu non son un líder político. Son un representante organizado dentro dun partido.

Que lle gratifica máis, a vida política ou a sindical?

Os escenarios son diferentes. É necesario establecer pontes entre a política e as organizacións sociais, non só os sindicatos. Alimentar a política co coñecemento das organizacións da sociedade civil. Hai moitas estruturas que necesitan perfeccionarse, e os políticos só temos sentido para representar os intereses da sociedade. Se non traballamos con ela, nunca saberemos cal é o punto de axuste entre as demandas sociais e as decisións políticas.

Síntese máis representante que líder?

Eu non son un líder político. Son un representante organizado dentro dun partido.

Zapatero dicía aquilo de que quería ser un gran demócrata, non un gran líder.

O liderado é consubstancial aos grupos humanos e fórmase nun proceso natural. O problema é cando alguén trata de facer ese proceso a través de persoas que non teñen capacidade para introducir transformacións na sociedade. Aí é onde aparecen liderados máis debilitados que frean eses cambios. Desde a política pódense facer moitas cousas, pero hai que introducir novas metodoloxías na toma de decisións. O Parlamento é unha experiencia de encontro cunha multiplicidade de lobbies que queren influír. E a influencia é un proceso natural e normal, e por iso debe organizarse. Unha das primeiras cousas das que ten que dotarse o Congreso é dun rexistro de lobbies. É licito que existan, pero tamén que a sociedade os coñeza.

Estamos demasiados afeitos á corrupción?

Non. Pero, os psicólogos sociais coñecemos este efecto como indefensión aprendida. Sucede cando o ser humano aprende a comportarse dunha maneira pasiva coa sensación subxectiva de non poder facer nada, e chega a non responder aínda que existan oportunidades reais para cambiar unha situación. Pasa coa corrupción, que se produce de maneira tan repetida que a acción de protesta contra ela queda inhibida.

Así esta sociedade? Unha parte ou toda?

Hai un efecto de amplificación social da ameaza. A sociedade ve como a política vese corrompida pola actuación de persoas que utilizan as organizacións e as institucións no seu propio beneficio, ou o da súa banda , grupo ou partido. Pero a sociedade protesta. Por primeira vez en toda a historia da democracia española, a xustiza condenou a un partido que ademais é o que sustenta ao Goberno. É certo que un sector da sociedade se ten inhibido, pero tamén o é que a sociedade ten capacidade de reacción. Os exemplos son a sentencia da Gürtel, as investigacións policiais que cada vez chegan a niveis máis altos e tamén a moción de censura.

A decisión de Pedro Sánchez foi precipitada?

Se temos en conta que el está fóra do Congreso, e tamén as estimacións electorais dos últimos meses nas que o PSOE no crece… Para o Partido Socialista, o custe político de non facer nada sería maior que o custe de presentar a moción. A decisión foi a correcta, eu tería feito o mesmo. É unha decisión arriscada que esixe moita habilidade, porque esixe contar con independentistas, con nacionalistas… E nun momento no que hai declarada a suspensión do Goberno dunha comunidade autónoma no que participan dous dos partidos cos que hai que contar. Pero o PSOE ten a entidade política e a responsabilidade necesarias para saír ben desta operación. Non podemos deixar o país á deriva e en mans dunha organización que se ten demostrado que estaba formada para delinquir. Non acepto a tese da precipitación.

Por dignidade, o Goberno debería dimitir. Non se pode ser tan cínico e tan necio como para querer ignorar o que pasa na túa formación.

No caso de que a moción de censura non triunfe, Sánchez estaría abocado máis pronto que tarde a unhas eleccións nas que partiría coa etiqueta de perdedor.

Se se dera o caso, é máis digno perder tomando decisións en defensa do mellor para o país que non tomalas e deixalo en mans dun partido corrupto.

Non tería sido mellor ter atada a moción falando con Ciudadanos?

A posición de Ciudadanos é moi clara. Queren tomar o relevo do conservadorismo e non está na súa intención pactar co PSOE, porque é o seu principal rival. Pedro Sánchez non está nos plans de Rivera. Ciudadanos prefire unhas eleccións para sacar rendibilidade á tendencia ascendente que indican as estimacións demoscópicas, e a actitude de Pedro Sánchez é a correcta. Un Partido Socialista con 140 anos de historia ten que dar solucións ao país. Rajoy di que ninguén do seu Goberno está imputado nin condenado, pero o partido que soporta ao Goberno si está condenado, e, por dignidade, o Goberno debería dimitir. Non se pode ser tan cínico e tan necio como para querer ignorar o que pasa na túa formación.

Ricardo García Mira. Laxe, 1956. Doutor en Psicoloxía pola Universidade de Santiago de Compostela.
Ricardo García Mira, diante do edificio das cigarreiras, sede da UXT na Coruña.

O PP está furtando ao xornalismo o deber de dar información, e ao cidadán, o dereito a ser informado con veracidade do que ocorre.

A ‘Gürtel’ naceu en Galiza, pero só hai un galego condenado, Pablo Crespo, secretario de Organización do PPdeG entre 1995 e o 2003. Aínda quedan cadáveres no armario?

Quedan moitas cousas por esclarecer. Se non, Feijóo non estaría dando ordes aos servizos informativos da TVG para que limiten a información sobre a sentenza e os tempos dedicados á oposición. O PP está furtando ao xornalismo o deber de dar información, e ao cidadán, o dereito a ser informado con veracidade do que ocorre.

Galiza é unha nación? Pregúntollo na súa condición de galego, claro, pero tamén como psicólogo social.

Non hai dúbida de que o é unha nación, desde fai moitos séculos é unha entidade política e territorial recoñecida ao longo de toda a historia en Europa, institucional e politicamente. Sería absurdo non recoñecelo. Foino sempre e aínda o é. Os propios partidos conservan ese apelativo para os seus órganos de goberno: comité nacional, congreso nacional, executiva nacional galega… Esas denominacións proceden dunha realidade que estivo vixente até non hai tanto. Existiu xuridicamente como Reino ata case o século XVIII. Pero a historia é a que é, e ten configurado a España como unha conxunción de nacionalidades históricas e doutras que adoptaron a forma de rexión ou autonomía, que conforman un espazo político diferente que podemos entender se definimos a unha nación en relación ao que é un Estado. A Conferencia de Granada celebrada polo PSOE no ano 2015 aprobou a proposta actual do partido nese sentido, de corte federalista e que acolle ás demandas tanto das nacionalidades históricas como das comunidades que decidiron organizarse coma se o foran. A proposta respecta tanto os dereitos históricos como os principios de igualdade, compensación e racionalidade política, que impiden calquera discriminación ou redución de dereitos dunha comunidade, e reúne todos os requisitos administrativos, legais e políticos para un sistema federal admisible no contexto dos dereitos actuais de todas elas.

Como inflúe a frustración social no auxe dos movementos sociais? Está o independentismo en Catalunya e hai un discurso que exclúe a moitos cataláns da lexitimación política para participar na toma de decisións. Ou, tamén, pasa estes días coa moción de censura e as críticas ao PSOE por querer contar con formacións independentistas, como se os cidadáns que apoian eses partidos non estiveran lexitimados.

Un dos factores que máis inflúen na falta de entendemento nos procesos políticos é a desinformación sobre a historia. A miña nai era galega e o meu pai castelán, de Burgos, así que convivín con casteláns e con galegos. Comprendo ben as imperfeccións que caracterizan a comunicación entre as persoas, especialmente cando as circunstancias históricas favorecen máis a unha comunidade. Como no caso de Galiza con respecto a Castela, que a someteu. Pero non podemos vivir constantemente mirando ao pasado. España é un mar de culturas marabilloso. Os que tivemos a oportunidade de coñecer outras comunidades témolas integradas como parte da nosa cultura. É moi positivo ter a posibilidade de ser membro dun Estado con tanta riqueza cultural, artística, arquitectónica… Iso debería a formar parte da nosa identidade como españois sen que supoña perder a nosa identidade como galegos, pertencentes a unha comunidade que, é verdade, existía antes de que existira España. Porque iso é algo que a xente ás veces descoñece: Galiza era un Estado con prestixio, o galego era unha lingua prestixiada, a máis prestixiada de todas cantas se falaban en España. Recoñecida na corte do Reino de Galiza e nas doutros reinos, como o de Aragón e o de Navarra, e tamén no resto de Europa. Incluso os árabes recoñecían un reino aparte. O coñecemento sobre a nosa historia debe facer que nos sintamos orgullosos, e debemos transmitilo aos nosos fillos. Non creo que como un sentimento independentista, porque eu non son independentista, pero si como un coñecemento capaz de fortalecer a nosa identidade.

Galiza recuperou parte dese orgullo nacional con Nunca Máis? O digo porque moitas das súas investigacións académicas como psicólogo social están centradas no medio ambiente e, en concreto, na catástrofe do ‘Prestige’.

Aquí sempre houbo un movemento ambientalista moi forte e enraizado precisamente porque é esta parte do territorio é a que máis bens patrimoniais naturais ten que protexer.

Tenos ben protexidos?

O desenvolvemento económico está baseado en parámetros que ameazan a xestión responsable dese territorio e do seu patrimonio natural. A ausencia dunha política forestal ben planificada, cun crecemento das plantacións forestais que duplican xa as estimacións previstas, está arriscando non só os bosques, senón as vidas humanas. Non só carecemos de política forestal, senón que nin sequera se respectan as normas que regulan a proximidade dos contornas residenciais. E como a política forestal está baseada en plantacións familiares, estas están situadas nas contornas das vivendas e dos núcleos de poboación. Iso supón un novo factor de ameaza. As mudanzas nos comportamentos ambientais suceden cando son incentivadas polo sistema económico, non só no ámbito cultural ou no político. Pero neste caso o que se incentiva é a plantación. Iso permite gañar cartos dunha maneira rápida e segura, pero moi desinformada do impacto global que ten ese comportamento. Necesitamos políticas protectoras dos bosques, do patrimonio, orientadas á xestión responsable da auga… Outro factor importante que está en conexión non só coa política de incendios senón coas de cambio climático. O clima está cambiando, e con el os fenómenos asociados a cada estación. Temos que mudar tamén as políticas e adecualas ao impacto dese cambio.

Ricardo García Mira. Laxe, 1956. Doutor en Psicoloxía pola Universidade de Santiago de Compostela.

Os lumes máis graves xa non cadran sempre no verán.

En Canadá tamén hai explotación forestal e tamén hai lumes. Pero existen modelos comunitarios con participación dos cidadáns nos dispositivos de emerxencia. É necesario poñer xa sobre a mesa unha estratexia comunitaria que permita enfrontar mellor a ameaza. Que a Administración deseñe mapas de vulnerabilidade do territorio que contemplen sectores de vulnerabilidade social. Se nun área residencial vive xente maior, podemos predicir que esa xente ten mobilidade máis reducida, e que nunha situación de emerxencia vaise mover máis lentamente. Os mapas tamén deben ter en conta a vulnerabilidade cultural. Cada vez hai máis inmigración e por tanto persoas que falan distintas linguas. Unha estratexia clásica de emerxencia non conta coa lentitude con que unha determinada poboación pode afrontala se non comprende as primeiras ordes ou instrucións. En Canadá, os enfoques comunitarios contemplan precisamente iso. As comunidades de veciños traballan directamente cos dispositivos de emerxencia, e no caso de que teñan que evacuar un barrio ou unha zona residencial, coñecen perfectamente a poboación que vive alí, saben que medidas tomar, en que idiomas hai que difundir a información.

Ou sexa que se planifica unha emerxencia non só desde o punto de vista dos medios dispoñibles, senón da psicoloxía social.

Exacto. Estúdase a vulnerabilidade social e a vulnerabilidade territorial.

As solucións ambientais deben formar parte das opcións para crecer e crear emprego, prosperidade e benestar. Os países máis importantes están vendo nas enerxías renovábeis un novo nicho de emprego.

O seu grupo foi dos primeiros de España en investigar a conciencia social respecto da protección do medio, e en advertir que era unha oportunidade para o desenvolvemento económico.

As solucións ambientais deben formar parte das opcións para crecer e crear emprego, prosperidade e benestar. Hoxe sabemos que o uso de enerxías renovábeis conduce a un novo marco de especialización. España é un país rico en sol e vento que nunca os aproveitou, e cando o fixo, veu o PP e truncou esa posibilidade dando preferencia ao beneficio das compañías que obteñen electricidade de fontes non renovábeis. As novas perspectivas ambientais para mitigar os impactos do cambio climático contemplan a xeración de empregos novos. E os sindicatos teñen un papel importante, negociando coas empresas para que incorporen máis cartos para a formación e especialización dos traballadores no novo marco tecnolóxico. Diso téñense dado conta en Estados Unidos e en China, malia que Estados Unidos se afastara dos acordos de París.

E de que China sexa o país que máis contamina no mundo…

En China e en Rusia sucede o mesmo. Os países máis importantes están vendo nas enerxías renovábeis un novo nicho de emprego. Pero en España seguimos limitando o autoconsumo. É o gran erro de Rajoy e do ministro de Enerxía, Álvaro Nadal. É vergoñento que a ministra Tejerina [ministra de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente] anuncie que xa ten o texto da lei de Cambio Climático listo para sometelo ao Congreso, e que Nadal diga que até que o Parlamento Europeo non aprobe a súa axenda de inverno sobre transición enerxética non pensa someter a aprobación ningunha lei. Desde que se firmaron os acordos de París en decembro de 2015 aquí non se ten feito nada sobre cambio climático.

Vostede leva tempo estudando o tema.

Levo vinte anos coordinando un grupo de investigación da Universidade de A Coruña. Estamos conectados coas liñas prioritarias da Unión Europea para a exploración das políticas necesarias para activar cambios nos estilos de vida cara a unha economía máis verde. Esa liña prioritaria témola explotado a través dos concursos competitivos tanto do Sétimo Programa Marco de Investigación como do programa Horizonte 2020, nos que tivemos bastante éxito. Estamos dando respostas á Comisión Europea para que sirvan de base ás súas políticas. Parte desas respostas son recomendacións que aparecen ilustradas con sistemas de simulación mediante intelixencia artificial.

Como funciona iso?

Incorporamos a teoría psicolóxica que estuda como se explican os cambios no comportamento da xente en modelos micro e macroeconómicos, e realizamos unha simulación social para saber que combinacións de políticas son máis eficientes para activar cambios sociais que fomenten estilos de vida que axuden a mitigar o impacto do cambio climático.

E que é un estilo de vida?

Iso tamén o estudan os psicólogos. O primeiro que tes que facer cando investigas é operativizar os conceptos. Nos definimos un estilo de vida como un conxunto de condutas asociadas a consumos específicos e xenéricos. No caso que nos interesa, referímonos aos que teñen que ver coa redución de emisións: consumo de materiais, alimentación, uso do coche, do transporte público, forma de vestir, enerxía… Traballamos con pequenas iniciativas de estilos de vida sustentábeis que funcionan e poden ser escalados a un grado maior. Estudamos que é o que mantén a actitude do grupo, os factores de identidade, de cooperación, que fai a esas persoas máis felices… Miramos como implantar a escala global esa promoción de identidades, sentimentos e satisfaccións.

Vostede emprega técnicas da psicoloxía na súa vida cotiá?

Como?

Quero dicir se ten un plus con respecto a outros deputados, se pode prever como vai reaccionar unha persoa ou un grupo ante unha proposta, un problema…

A psicoloxía é moi útil para comprender mellor á xente, e iso proporciona vantaxes na vida. Se podes predicir o comportamento das persoas en base
ao coñecemento de como funciona o comportamento social humano, pois si, tes unha vantaxe.

Pero usa vostede esa vantaxe?

Se o fago, debo facelo de maneira inconsciente. Non levo o manual na man. Pero estou seguro de que coñecer o que está pasando nunha reunión ou
nun grupo humano, e as variables que inflúen na maneira en que toman as súas decisións, axuda a mellorar esas decisións. E a interferilas cando son
negativas ou ameazantes.

O entrevistado

Ricardo García Mira

Ricardo García Mira

Laxe, 1956. Doutor en Psicoloxía pola Universidade de Santiago de Compostela. Profesor Titular de Psicoloxía Social e Ambiental na Universidade da Coruña desde 1995. Coordino o Grupo de Investigación Persona-Ambiente, e dirxe o Consorcio Europeo de Investigación GLAMURS sobre estilos de vida sosteíbel e economía verde. Presidente de IAPS (International Association for People-Environment Studies).
Entre as súas últimas publicacións están Urban sustainability: innovative spaces, vulnerabilities and opportunities (Deputación da Coruña, 2014), xunto a Adina Dimitru; Sostenibilidad, valores y cultura ambiental (Pirámide, 2009) coordinado xunto a Pedro Vega-Marcote; e Psicología social y problemas sociales (Bliblioteca Nueva, 2005), con José Romay Martínez e José Eulogio Real.

Actualidades

O entrevistado

Ricardo García Mira

Ricardo García Mira

Laxe, 1956. Doutor en Psicoloxía pola Universidade de Santiago de Compostela. Profesor Titular de Psicoloxía Social e Ambiental na Universidade da Coruña desde 1995. Coordino o Grupo de Investigación Persona-Ambiente, e dirxe o Consorcio Europeo de Investigación GLAMURS sobre estilos de vida sosteíbel e economía verde. Presidente de IAPS (International Association for People-Environment Studies).
Entre as súas últimas publicacións están Urban sustainability: innovative spaces, vulnerabilities and opportunities (Deputación da Coruña, 2014), xunto a Adina Dimitru; Sostenibilidad, valores y cultura ambiental (Pirámide, 2009) coordinado xunto a Pedro Vega-Marcote; e Psicología social y problemas sociales (Bliblioteca Nueva, 2005), con José Romay Martínez e José Eulogio Real.

Actualidades

Deixe um comentário

Deixe um comentário