"O meu corpo non me pertence porque creo na posibilidade da liberación no interior da comunidade"

Federico Girodano Mederos | A Coruña, 13 de agosto. O libro de Houria Bouteldja foi publicado no ano 2016 en francés, e o ano pasado en castelán cun prólogo de Ramón Grosfóguel, un autor de moda na Galiza polas súas ensinanzas sobre os procesos de descolonización e o neo-colonialismo. Un introdutor perfecto para o discurso de Bouteldja desde os barrios parisienses en Los blancos, los judíos y nosotros…

Por que se define como indíxena?

A palabra indíxena quere dicir, nun sentido etimolóxico, autóctono, mais evidentemente eu non estou a usala desa maneira, senón no sentido histórico e político, no sentido no que o indíxena é un status político dos que foran colonizados por Francia. Entón nós utilizámola nesta época para dicir que a Francia, que foi un imperio colonial, segue a ser un Estado colonial. Polo tanto a palabra indíxena non é una identidade, é un status. Na actualidade é un status político que non é positivo, que non está a ser reivindicado como tal, mais que é posíbel constatalo porque o Estado francés é estruturalmente racista. Evidentemente, non é un status oficial. Eu teño o meu carné de identidade francés. Esa é a sutileza, esa é a diferenza entre o pasado e o presente. No pasado, ese status estaba admitido. Hoxe somos, supostamente, todos iguais, mais na realidade hai discriminación. Mais o Estado francés non discrimina tan só aos suxeitos pos-coloniais. Hai ricos e pobres, hai homes e hai mulleres. A desigualdade é o que define o sistema republicano, e os indíxenas somos una das formas da desigualdade racial que existen en Francia.

Vostede dise suxeito pos-colonial que vive no privilexiado Occidente, como criminal á vez que como vítima. Por que é criminal e por que, vítima?

Nós somos vítimas no interior da nosa nación. Dentro do hexágono, somos a categoría máis discriminada, porque o Estado-nación dá todos os privilexios a todos aqueles que considera lexítimos, que son os brancos europeos. Polo tanto, dentro do territorio francés nós somos as vítimas. Mais todos os que están dentro do Estado imperialista vénse beneficiados, dunha forma ou outra, polo Estado. Aínda nós, que estamos no máis baixo da sociedade, vémonos beneficiados polo feito de estar dentro do Estado francés. Esa é a razón pola cal falamos da branquitude relacionada co poder. Eu non son branca en Francia, mais si que son branca en referencia a África, é por iso son vítima e criminal.

Hai lugar para a integración dos indíxenas nos Estados-nación que os colonizan?

A integración é unha promesa da República que non pode soster porque hai o que nós chamamos un pacto racial co pobo lexítimo que é o que este pobo lexítimo esixe para continuar confiando no Estado. Se mañá Francia nos dera os mesmos dereitos que aos outros grupos, o grupo social branco, eu rexeitaríaos. Non é que só o Estado sexa racista. O Estado é racista porque promete os privilexios ao pobo branco, quen á vez esixe ao Estado eses privilexios. De feito, todo o mundo é activo no racismo. Despois de ver a Copa do Mundo, vimos que os mesmos indíxenas son activos na reprodución do racismo, porque o discurso que vimos de parte dos futbolistas demostrou que están orgullosos de ter dado esa vitoria a Francia. A integración é posible para eles porque son tan só vinte millonarios, son as excepcións que confirman a regra. Mais o que temos que entender é que a maior parte dos indíxenas séntense orgullosos da Copa do Mundo, polo que cren no milagre da integración.

No comezo do seu libro fai un chamamento no pide que Sartre “sexa fusilado”. Por que ?

Porque para min Sartre é una alegoría da esquerda branca, polo que ten que ser fusilado. Por que temos que fusilar a esquerda branca? Porque a esquerda branca é antirevolucionaria. Esta esquerda sería revolucionaria se comprendese a centralidade da raza e do imperialismo. Sería necesario que a esquerda estivese en contra do imperialismo e do Estado-nación para que fose revolucionaria, pero elixiu dende sempre defender os intereses das clases populares brancas. Tomo o exemplo de Sartre porque era case perfecto. Estaba a favor da loita dos inmigrantes, da independencia de Vietnam, da independencia de Alxeria… É dicir, tomou riscos, pero tivo límites en referencia a Israel. O límite respecto a Israel tivo que ver, dende o meu punto de vista, cun desexo de salvar a branquitude, porque os brancos participaron no xenocidio dos xudeus, e de querer comprar una boa conciencia sobre as costas de Palestina. Por iso digo que Sartre é case perfecto, mais non é perfecto, porque permitiu unha forma de colonialismo. E, por estes feitos, eu digo que hai que fusilar a Sartre, porque para ser perfectamente revolucionario hai que ser antiimperialista. Entón temos que fácelo, porque hoxe o noso principal problema de cara a loita contra o fascismo é a esquerda branca enferma.

Eu digo que hai que fusilar a Sartre, porque para ser perfectamente revolucionario hai que ser antiimperialista. Entón temos que fácelo, porque hoxe o noso principal problema de cara a loita contra o fascismo é a esquerda branca enferma.

Tamén afirma que o seu corpo non lle pertence, que lle pertence á súa comunidade. Podería explicar isto?

Estamos contra todo tipo de individualismo. “O meu corpo perténceme” é una proposición moi liberal. Eu entendo que nos anos setenta as mulleres dixeran isto, mais estou en contra dese modo de pensar porque o racismo francés quere liberar absolutamente o corpo da muller. Quere liberar o corpo da muller indíxena, mais no sentido consumista, no sentido capitalista, no sentido de que queren disolver o corpo social da indíxena, e no sentido de que o patriarcado branco quere poder consumir o corpo das mulleres indíxenas para destruír ao home indíxena. Eu respondo a isto dicindo que o meu corpo non me pertence porque creo na posibilidade da liberación no interior da comunidade. E, neste mundo capitalista que quere atomizalo todo, hai que comprender a importancia da resistencia colectiva. O racismo introduce paradoxos e contradicións no interior do corpo indíxena. Cando o patriarcado branco decide roubar as mulleres aos homes indíxenas, estase reforzando o patriarcado indíxena porque a reacción dos homes é moi violenta. É por estas razóns que eu prefiro dicir estratexicamente e politicamente que o meu corpo non me pertence. Quero agregar que estiven en México fai uns meses, e alí aprendín que as mulleres indíxenas din o mesmo, que os seus corpos pertencen á comunidade. Iso deume moito pracer.

É a radicalización de algúns suxeitos pos-coloniais, como no caso do extremismo islámico, consecuencia do imperialismo?

E do racismo, da islamofobia, da homofobia, da negrofobia… Hai una sobre-representación, por exemplo, dos indíxenas nas prisións. O islam é a primeira relixión nas prisións. Os indíxenas están seis veces máis desempregados que os brancos. Todo isto creou unha situación de tensión en Francia. Ademais de todo isto está a destrución de Iraq, o problema de Palestina que nunca foi resolto, o feito de que a armada francesa continúe dentro dos países africanos, que as multinacionais francesas sigan explotando África, é dicir, os países de onde nós vimos. Todo isto creou unha situación na que os indíxenas están a desgusto con eles mesmos. E agrego o feito de que todas as tentativas respecto da inmigración son sistematicamente atacadas polo Estado. Como non queda nada máis, todos eses proxectos políticos radicais volven a xente tola, porque ofrecen unha utopía. É unha tolemia, mais é unha utopía de tódolos xeitos. En Francia cada vez máis intelectuais de extrema esquerda comezan a entender que, xa que a situación é radical, é necesario levar adiante políticas radicais se queres competir.

Hai una sobre-representación, por exemplo, dos indíxenas nas prisións. O islam é a primeira relixión nas prisións. Os indíxenas están seis veces máis desempregados que os brancos. Todo isto creou unha situación de tensión en Francia.

É posible atopar unha alternativa á “modernidade occidentalocéntrica” como a definen, entre outros, Grosfóguel?

Polo de agora, non hai alternativas. A alternativa é opoñer resistencia á globalización. Ninguén pode dicir cal é a alternativa. Antes chamábase comunismo, hoxe seguramente que hai cousas que tomar do comunismo, mais o comunismo en si era moi eurocéntrico*. Para min hai que construír a alternativa dende o Sur sabendo que o modelo que ate agora tivemos é un modelo de morte, mortífero, polo que temos que buscar outra alternativa. Cal? Temos que construíla.

Remata vostede o libro facendo unha apelación ao amor revolucionario. Como define ese amor?

É unha desesperación e un desexo ao mesmo tempo, e é a nosa derradeira esperanza. Non é un amor cristián, o amor ao outro, ao próximo. É dende o punto de vista dos que perderon a súa humanidade despois da colonización. Temos que volver a atopar o amor por nós mesmos, crer en nós. Comprender que o que propón Europa non é bo, pero que podemos atopar unha solución. Ese é o primeiro elemento, o amor por ti mesmo. O segundo é una proposición de amor para os brancos. Porque non queremos que sexan os nosos inimigos, rexeitámolo, non queremos odiar, non queremos someter nin matar. Sabemos que os brancos non son así xeneticamente, que son un produto da historia, por consecuencia temos que crer nos brancos, temos que facer proposicións. Eles saberán se aceptan ou non, ese non é o noso problema. Se eu fago a miña proposición de amor, eu salvo a miña humanidade.

*por un erro na tradución, na primeira versión do texto aparecía o termo ‘egocéntrico’.