Unha multitude dentro de Dylan

O pasado 24 de maio, último luns deste quinto mes do 2021, Bob Dylan acadou a moi venerable idade de 80 anos. Moitos da súa quinta dentro do panorama musical xa quedaron on de road fai anos. O seu nome de pía é Rober Allen Zinmmerman, o cal cambiou en honor ao poeta Dylan Thomas (Gales, Swanse, 1914-Nova York, 1953), quen faleceu no hospital San Vicente de Manhattan, con só 39 anos, e que logo caeu no esquecemento case total, sepultado polo éxito e a fama que adquiriu o cantante de Minnesota, que viñera ao mundo en Duluth o 24 de maio do 1941.

A pesares da súa avanzada idade, Dylan non está xubilado, nin de momento cursou a solicitude para afiliarse a tan honorable colectivo. Mais ben todo o contrario. Frenética ten sido a súa actividade neste tramo final da súa traxectoria profesional. De feito, nos últimos tempos publicou numerosos discos, compuxo moitas novas cancións e deu múltiples concertos. Ao respecto, é de subliñar que desde 1988 deu uns 3.000 por todo o planeta. Nun dos seus últimos álbumes, nun dos temas do LP chega a dicir, apelando ao estilo de Walt Whitman, “eu conteño multitudes”.

En efecto. En Dylan habitan moitos outros. Está o do principio, aquel miúdo rapaz con guitarra acústica e harmónica. Está o que máis tarde se pasou ás eléctricas provocando un terremoto entre os seus admiradores máis pegados ao folk tradicional, entre os máis puristas da música popular estadounidense. Está tamén o Dylan que se fixo devoto do Antigo Testamento e un pouco máis tarde o que defendeu a mitoloxía do lonxano Oeste (lembremos a súa participación en Pat Garrett And Billy The Kid, onde interpretou unha das cancións que máis sona lle deu, Knockin’ On Heaven’s Door). E está o Dylan que se identificou con Hank Williams, o mestre fundador das regras do country clásico, e ao mesmo tempo con Bessie Smith, a primeira gran dama do blues…

En efecto. Dylan contén unha multitude. Desde aquel que sufriu un accidente de moto que o tivo fóra de xogo máis dun ano, unha paréntese de tempo na que circulou unha morea de especulacións, mesmo a de que morrera ou de que se fixera o morto, até que anos despois cantou diante do Papa Wojtyla (Juan Pablo II), unha actuación que inflamou as fístulas dos seus seguidores máis progresistas…, e tamén dalgúns conservadores…

A traizón eléctrica materializouse no disco Bringing It All Back Home (1965), onde leva a tradición folk até as fronteiras do blues e o rock ao incluír varios temas con guitarras eléctricas. Pero onde a confirmou de modo definitivo foi no mesmo ano, pero no mes de agosto, cando apareceu High Way 61 Revisted, onde a electrificación é total, agás nunha canción, a longa Desolation Row.

Aparte dos seus amoríos coa moza Joan Baez, a raíña do novo folk contestario daquel momento, o Dylan do comezo da súa carreira tivo dous destacados amigos, moi recoñecidos nos medios musicais populares: o esquerdista Woody Guthrie e o veterano comunista Pete Seeger, dous compañeiros de viaxe nada recomendables daquela, pero aínda moito menos hoxe en día, nesta época na que parece que ten revivido a pantasma de Marx, non percorrendo Europa, senón Madrid, a rica capital de noso país.

Woody Guthrie (1912-1967) é un personaxe difícil de catalogar talvez por mor da súa extrema austeridade. Considerado un dos cantautores folquies máis sobresaíntes da primeira metade do século XX, Guthrie máis que un artista considerábase un traballador da música cuxa misión era contar as historias do que lle ocorría á xente corrente, aos máis desfavorecidos. Conforme ao que A tenor do que logo fixeron algúns dos seus alumnos –sen contar o formidable labor do seu fillo Arlo– coma Dylan ou Bruce Springsteen, pódese dicir que en boa parte conseguiu o seu obxectivo. Foi sobre todo un tipo valente. Continúa estando aí.

Pete Seeger (3 maio, 1919-Nova Yortk, 27 enero 2014) é un clásico do folk norteamericano. Nas filas das Brigadas Internacionais estivo na nosa Guerra Civil. Baseada nunha especie de versos do Eclesiastés, compuxo unha canción que o levou no ano 1965 ao cumio na lista de vendas: Tur! Tur! Tur! (To Everything There Is A Season).

A vida de Dylan está poboada de discos e cancións, pero tamén ateigada de actuacións en público, algunhas delas memorables. E así mesmo salpicada de rotundos éxitos e, polo mesmo motivo, de virulentas polémicas. Entre outras, a que se orixinou polo seu divorcio de Sara Lownds, coa que estivo casado desde 1965 até 1977, e que é a nai de catro dos seus fillos. Pero sen dúbida a de máis grande resonancia foi a que se xerou a raíz da concesión, no ano 2016 do Premio Nobel de Literatura.

A noticia do outorgamento de tan aprezado trofeo (sobre todo no eido económico) desencadeou unha incontinencia verborreica de comentarios como poucas recordamos: indignacións, ironías e mesmo sarcasmos de mal gusto sucedéronse nas tan aprezadas redes sociais (algúns din que quen non anda nelas non se enteira de nada. A verdade, a meirande parte das veces é mellor, sobre todo para a nosa saúde mental), nas que nada parecido se tiña rexistrado en anteriores decisións dos académicos suecos.

As diatribas alcanzaron o cumio da súa efervescencia cando os xornais e as emisoras de radio empezaron a consultar aos seus expertos habituais, os seus favoritos. Eses “entendidos” ben pagados que o mesmo falan de relacións sexuais que de literatura, música ou da covid 19, como agora está ocorrendo na nosa actualidade.

Arrincou o lastimoso espectáculo cacofónico mediático de apocalípticos integrados. E entón asistimos á exposición dos máis entusiastas, que celebraban o premio porque confirmaba que as xerarquías e esnobismos literarios se foran ao carallo. Viñan logo os indignados, que desconfiaban do vangardismo do vetusto comité de sabios (agora tan de moda en boga) sueco, no que só vían oportunismo e gañas de repercusión pública. E por último os máis exaltados. Falaban de banalización e preguntábanse cal sería o seguinte despropósito logo desta insensatez.

Non, amigo Bob, non. Os tempos non che cambiaron tanto coma ti predicabas nin como ti talvez agardabas. Arestora seguen rapaces e rapazas novas camiñando descalzos polas rúas. Pasan fame e talvez xa non senten o seu orgullo. Like A Rolling Stone. Agardo que ningún furacán apagase as velas do teu aniversario, avó.

Boiro, xullo de 2021.