"Feixoo adiou as eleccións, mais non a campaña do PP"

Erik Dobaño | A Coruña, 31 de marzo de 2020. Néstor Rego leva en Madrid desde o día 9, e confinado desde uns días despois, nun apartamento que até o mes pasado utilizaba tan só para durmir e descansar dous ou tres días a semana entre as sesións e as xuntanzas parlamentarias ordinarias.

“Cheguei o día 9 para asistir ao pleno do martes día 10. Foi cando se coñeceron os primeiros casos de deputados contaxiados polo coronavirus, e eu coincidira con algún deles nunha xunta de portavoces. Daquela decidín quedar aquí por prudencia. Corría o risco de converterme nun transmisor do virus se regresaba a Galiza”.

Non fixo o test do covid. Di que se atopa ben. Traballo non lle falta estes días. Fai parte do comité de crise do BNG, mantén reunións coa executiva do partido, con outras formacións, acude os plenos ordinarios no Congreso e as comisións que lle corresponden. É prudente nas valoracións políticas da xestión da crise por parte do Goberno central; mais non aforra críticas contra Feixoo. “Feixoo adiou as eleccións, mais non a campaña do PP”, afirma.

En que momento entendeu que esta ía ser unha crise grave?

Penso que no BNG fomos moi conscientes desde o primeiro momento do que nós viña enriba tomando en conta as experiencias noutros países. E pensamos que habería que ter actuado con maior decisión e contundencia do que se fixo. Verá: en China pecharon a cidade de Wuhan inmediatamente, e despois a provincia enteira, que ten case 60 millóns de habitantes. Confinaron á xente rápido e paralizaron toda a actividade. En Italia, as medidas tardaron máis en tomalas e vimos o que aconteceu. Por iso insistimos desde os primeiros días que era necesario fechar Madrid.

Ese foi o primeiro erro do Goberno?

Desde logo, os feitos dannos a razón. Non se debeu consentir que Madrid actuase como centrifugadora do virus. Tampouco se pode anunciar unha medida e executala tres días despois, como no caso de cancelar a actividade escolar e universitaria. A xente marchou. Os estudantes foron para casa; e moitos madrileños, para segundas residencias.

Por que non se fechou Madrid?

Probabelmente por cuestións políticas e económicas. Vistas as experiencias previas, a medida tería sido eficaz se se toma no momento oportuno. E digo Madrid como digo Vitoria ou A Rioxa ou Catalunya cando o pediu o presidente Torrá. Tamén tería sido eficaz blindar Galiza. Esta mesma semana coñecemos a opinión de expertos que aconsellan actuar desde o punto de vista territorial entendendo que a situación na Galiza é moi distinta a outras situacións e precisa intervencións diferentes.

Canto pesou a concepción centralista e unitaria do Estado coa que Pedro Sánchez enmarcou a crise desde o primeiro día?

Creo que haberá tempo de facer unha avaliación en profundidade deste tipo de cuestións. O BNG deixou de lado desde o primeiro momento a confrontación e manifestamos a nosa disposición a colaborar tanto co Goberno central como co da Xunta. Ese apoio non é nin mudo nin acrítico nin indefinido, porque temos unha responsabilidade co pobo galego. Haberá tempo de avaliar por que se fixo o que se fixo. A impresión que temos agora e que expresei no Congreso é que se puxeron as contas das empresas por diante da vida das persoas.

Pero, resultou eficaz a centralización do mando?

A centralización do mando non só non axudou, senón que entorpeceu a eficacia de todo o aparello de contención. Desde o BNG advertimos de que a centralización do mando non era ir na boa dirección. A estas alturas non é que o digamos nós, e que o pode constatar todo o mundo. É unha decisión que é preciso revisar, porque retirar as competencias a quen ten maior coñecemento do territorio nunca é unha boa idea.

“A centralización do mando non só non axudou, senón que entorpeceu a eficacia de todo o aparello de contención”

En que momento da crise estamos a día de hoxe?

Iso terano que determinar os comités de expertos. O que si vemos é que agora se tomaron algunhas das medidas que considerabamos esenciais. Fixemos causa de extremar o confinamento e paralizar moitas máis actividades económicas. Pedímolo no pleno do 18 e volvémolo pedir no do 25 mediante unha proposta de modificación do Estado de Alarma. O PSOE e Podemos e as forzas estatais votaron en contra o mércores e o sábado pola mañá estaban anunciando esas medidas. Perdemos tres días.

Que medidas urxentes aínda non se tomaron?

Infelizmente non se están a facer os tests masivos que vimos pedindo. Tamén urxe dotar de material de protección ao persoal sanitario e a todas aquelas outras persoas que traballan en zona de risco.

O BNG tamén é moi crítico coas medidas económicas adoptadas polo Goberno. Por que?

Non van na mellor dirección. Parécennos insuficientes algunhas; e outras son inxustas. É inxusto que o reparto do fondo social extraordinario se faga con criterios de poboación e non de avellentamento e dispersión da poboación. Tamén é inxusto que se privilexie o ERTE como mecanismo de resposta das empresas, o que vai en prexuízo dos traballadoras, cando se podía optar por apoiar economicamente ás empresas ao tempo que se prohibían os despedimentos. A medida de prohibir o despedimento é en realidade un cambio na modalidade de despedimento, o que se mellora é a indemnización, pero non é unha prohibición real. Parécenos insuficiente o apoio aos autónomos ou que non se recollan medidas en materia de vivenda como condonación de cotas hipotecarias e a suspensión de alugueiros. E tamén é inxusto establecer un mecanismo para que as traballadoras teñan que recuperar horas no canto de buscar solucións máis equitativas para repartir os custes do cese da actividade entre as empresas, o Estado e as traballadoras.

Se lemos titulares na prensa galega desde a semana pasada (“Diagnóstico: fracaso”, “Expertos descartan colapso sanitario en Galicia”, “Pulso entre Iglesias y Calviño, descoordinación”) e vemos os informativos da Galega dando conta diaria dos depósitos de cadáveres improvisados en Madrid, parece que Feixoo xa activou a súa propia estratexia de crise e imporá un discurso de culpar ao Goberno central dos erros mentres se atribúe a limitación do impacto no país.

Esa decisión do Goberno de Pedro Sánchez de centralizar o mando non só foi un erro desde o punto de vista operativo, tamén lle deu a Feixoo o pretexto perfecto para a súa campaña. É moi evidente o que está a facer: unha campaña absolutamente partidista. Feixoo adiou as eleccións, mais non adiou a campaña do PP. Vense escudando en que as competencias son responsabilidade do Goberno central, pero para alguén que ten a responsabilidade de velar pola saúde das galegas e dos galegos iso nunca pode ser un pretexto. Non é o momento para que o presidente do Goberno galego utilice a situación para facer campaña. É o último que debería facer.

Como valora a resposta da Unión Europea a esta crise?

Creo que non houbo resposta. Penso que a Unión Europea demostrou claramente o que é: unha organización ao servizo dos intereses do gran capital e das potencias centrais. A solidariedade interna non existe. Ademais, estase vendo o contraste no caso de Italia, que pediu e non recibiu axuda da UE e, sen embargo, si a recibe de países como China, Cuba e Rusia. É moi elocuente sobre o papel que está a xogar cada quen no ámbito internacional e de onde podemos atopar a solidariedade.

“É inxusto establecer un mecanismo para que as traballadoras teñan que recuperar horas no canto de buscar solucións máis equitativas para repartir os custes do cese da actividade”

Que opina da posta en escena dese mando único, cunha sorprendente militarización xa desde o momento da comunicación?

Penso que a Policía, a Garda Civil e o Exército teñen a obriga de traballar no que lles corresponda desenvolvendo as súas funcións como estrutura do Estado, como calquera funcionario. Non hai ningunha necesidade de visualizar ese traballo nunha campaña que é unha campaña sanitaria e quen está poñendo todo para conter o virus é, fundamentalmente, o persoal sanitario. O que parece é que, con esta posta en escena, estanse a perseguir outros obxectivos políticos que teñen que ver con esa idea de centralización. Isto vai, na nosa opinión, nunha dirección oposta ao que debería ser a liña desde o Estado. E xa non falo de recoñecer a realidade plurinacional do Estado, senón de recoñecer as distintas realidades territoriais nunha crise como esta, que esixirían coordinación e cooperación desde o Estado con quen ten nas súas mans os aparellos para intervir en cada unha desas realidades.

Está a suceder algo parecido en países da contorna europea?

Polas noticias que eu teño, non. Non se ve ese papel preeminente das forzas de seguridade cando menos na comunicación. E na China tampouco pasou isto. Con independencia do que poida acontecer noutros estados, non me parece nin útil nin positivo nin necesario.

Que opina do anuncio da Casa Real estes días pasados da renuncia a parte da herdanza do rei emérito por parte do rei fillo?

É un anuncio moi relevante porque afecta á Xefatura do Estado e polo que di a respecto das actuacións pasadas e presentes da Xefatura do Estado. O que vén a confirmar a Xefatura do Estado é que houbo corrupción por parte de Juan Carlos de Borbón mentres exercía esa xefatura, e tamén que o actual Xefe do Estado tiña coñecemento desa actividade e non a denunciou. E denúnciaa agora, cando esas actividades se fan públicas polas actuacións de xuíces suízos e as informacións de medios de comunicación suízos e británicos.

“A monarquía non só é unha institución anacrónica e incompatíbel cun Estado que se diga democrático, senón que demostrou neste caso que os Borbóns, a Casa Real, pois son unha institución absolutamente corrupta”

Que opina do momento elixido para o anuncio?

É evidente que foi un intento de aproveitar a atención mediática sobre o coronavirus para limitar a repercusión da decisión. É indecente e escandaloso. A monarquía non só é unha institución anacrónica e incompatíbel cun Estado que se diga democrático, senón que demostrou neste caso que os Borbóns, a Casa Real, pois son unha institución absolutamente corrupta.

Que se pode facer con esta monarquía?

Debe ser quitada do escenario político.

Hai unha fronte anti-monárquica de distintas forzas parlamentarias, pero Podemos dixo que falaría despois de que se resolva a crise do coronavirus. Esa fronte necesita a Podemos para levar adiante a iniciativa de rematar coa monarquía?

As seis forzas parlamentarias que pedimos unha comisión de investigación entendemos que, sendo outras as prioridades neste momento, non se podía deixar pasar por alto algo tan grave como a corrupción institucionalizada na Xefatura do Estado. Non creo que introducir o debate vaia depender tanto do que faga un partido ou outro, senón de que na sociedade se estenda o descontento e a indignación que a cidadanía demostrou con esta cazolada durante o último discurso do rei. E polo que me contan, a cazolada foi especialmente intensa na Galiza, e masiva en todo o Estado. É un síntoma de que a maior parte da poboación xa non apoia a monarquía e é hora de pasar páxina.

“Sempre se di que as doacións acompañadas de nota de prensa non son altruísmo, senón publicidade”

Que lle pareceu a homenaxe que este días se lle deu a Amancio Ortega aquí na Coruña, animado mesmo desde as institucións públicas?

É un síntoma de que na sociedade hai cousas que non funcionan ben. Non vou criticar as doacións por parte dos empresarios. Mais unha colaboración por esta vía non pode servir para agochar as obrigas desde o punto de vista tributario ou actuacións pouco éticas á hora de xerar esas fortunas empresariais. Sempre se di que as doacións acompañadas de nota de prensa non son altruísmo, senón publicidade. Neste caso é moi evidente, e non debe servir nin para que se agochen as obrigas fiscais nin para que se exima do cumprimento de determinados criterios legais ou éticos na actividade empresarial.