Valados

Hai uns anos reencontreime cun profesor da universidade. O home, una persoa de aparencia tranquila, cun falar sempre apracíbel, parecía preocupado. Tratei de pescudar a causa do seu desacougo. Non quixo soltar prenda pero, ao final, crin adiviñalo: viñan de nomear ministro de Cultura a un seu amigo, coruñés de Monte Alto por certo, e o meu antigo profesor temía que o flamante membro do Goberno lle ofrecese unha secretaría de Estado ou cousa polo estilo. Comprendín perfectamente o seu desasosego. Meterse en política ten riscos considerábeis, pero tampouco non é doado dicir non a un amigo que te honra coa súa confianza.

Ao final o asunto quedou en nada, e ao ministro tampouco lle durou moito o cargo. Foi despedido na seguinte crise de Goberno e non por facelo mal, senón porque o seu xefe non atopou mellor solución para cadrar o círculo da paridade. Ás veces preocupámonos sen necesidade.

Pero ao que vou e aos custes de tocar a gloria política. Entendo que ha ser tentador ter na man unha certa cota de poder, é dicir, un presuposto maior ou menor de cartos públicos sobre cuxo destino poder decidir, pero as contrapartidas son importantes abondo para ser postas na balanza. E iso que no tempo en que meu antigo profesor temeu ser nomeado secretario de Estado non se miraban con lupa os currículos, e creo que nin tan sequera existía Twitter.

Lin hai uns días en El País que un aspirante a ser nomeado presidente de Radio Televisión Española, véndose ás portas do cargo, borrou en cousa dunha semana 13.885 chíos, dato que segundo indica o citado medio procede da ferramenta de análise de redes sociais Social Blade. Por moito esforzo que fago, non podo imaxinar a cara desencaixada que mostraría o meu querido profesor debaténdose ante a necesidade de ter que eliminar da face da terra semellante cantidade de información potencialmente comprometedora antes de dar o si ao seu amigo ministro. Do que non hai dúbida é da capacidade de traballo do aspirante frustrado á cinguir a coroa de RTVE. Pregúntome se eliminaría os 13.885 chíos a man ou se utilizaría algún trebello con intelixencia artificial.

Hai que ver canta pelexa para designar á persoa que vaia estar á fronte da radio e a televisión pública estatal. Por aquí anda a xente da Radio Galega e a TVG denunciando a manipulación informativa, nunha protesta que os dignifica como profesionais e que a todos nos atinxe, en tanto que en Madrid os grupos parlamentarios botan os bofes por colocar a alguén da súa corda ao mando do que de feito é a gran máquina de propaganda oficial. Hai que admitir que ten o seu sentido, pois a práctica totalidade do traballo que fan os cargos electos é iso, pura propaganda, decisións cuxo principal obxectivo é perpetuarse, eles e os seus, no cargo. E para iso a caixa boba segue sendo unha ferramenta valiosa. Se cadra non tanto polo seu poder real para moldear os cerebros da cidadanía na era de internet como polo poder imaxinario que lle seguen outorgando os políticos, especie simbiótica da xornalística oficial.

Os datos xeralmente aceptados din que o 76% da poboación aínda ve a TDT (a tele gratuíta), pero a cota de pantalla de La 1 de TVE anda por un minguado 10% e La 2 non chega ao 3%, cifra que tecnicamente a converte nunha canle de nicho, que vén sendo a unidade de medida máis utilizada nos cemiterios. Como ben podería dicir o protagonista da brillante serie sobre o narcotráfico galego baseada no libro redimido de Nacho Carretero, “a televisión é para os vellos”. O futuro é Netflix e fariñas polo estilo.

Aínda que, a verdade, vendo o outro día no bar da aldea de meu pai como os paisanos xogaban ao tute sen facer o menor caso á pantalla na que a selección española reinventaba o anti-fútbol diante dos esforzados representantes de Rusia, estou por pensar que tampouco os vellos queren xa a saber nada da tele. E logo, por que tanta leria no Congreso a conta do ente público? E non será que as señoras e señores deputados, os da nova e os da vella política, viven no seu universo paralelo no que se barallan cotas de pantalla, sondaxes pre e post electorais e preguntas parlamentarias sobre a gradación das gafas de sol do novo e fotoxénico inquilino da Moncloa? Cartas ben diferentes ás que se reparten a diario no universo da xente.

Na aldea, nin o mundial de fútbol nin moito menos os contos dos telexornais van distraer aos xogadores de tute. Aproveitando que eu andaba por alí, un veciño veu mostrarme o valado metálico co que cercou a súa horta. Polo que me contou, como xa case non queda xente, os animais perderon o medo a achegarse ás casas, e o home estaba farto dos asaltos contumaces de porcos bravos, corzos e outros larpeiros. Sobre todo tiña cruzados aos corzos, por mor de que o ano pasado lle comeron as uvas todas.

Eu escoitaba as explicacións do meu veciño e miraba os ben coidados bancais, e as árbores froiteiras primorosamente podadas rodeadas por aquel valado relucente e, á parte de tratar de calcular se esa defensa sería suficiente para frear o ímpeto dos intrusos, pensaba que o bo home, que traballou toda a vida de taxista en Madrid e agora pasa os días da súa xubilación labrando a terra que ama, tiña dereito a defender o produto dos seu esforzos. Pensei tamén que aquela horta cercada se parecía á nosa Europa, ben valada para impedir o acceso dos estraños. Pensei tamén que se cadra non é o estranxeiro a causa de que se levante o valado, senón que é o valado a causa de que eu vexa ao outro como un estraño e mesmo como unha ameaza. Pensei no absurdo de que a aldea estea a piques de morrer, pois apenas hai nela tres rapaces en idade de ir á escola. 

Pensei tamén que aquela horta cercada se parecía á nosa Europa, ben valada para impedir o acceso dos estraños. Pensei tamén que se cadra non é o estranxeiro a causa de que se levante o valado, senón que é o valado a causa de que eu vexa ao outro como un estraño.

E que é un fracaso colectivo que a meirande parte das terras de cultivo desta aldea e de tantas outras estean abandonadas, mentres tanta xente nas cidades malvive no desemprego e na precariedade, e tanta xente ao outro lado dos valados que levanta Europa está disposta a xogarse a vida para chegar a un lugar onde pensan que terán unha oportunidade de gañarse a vida co seu traballo, que é en esencia o mesmo que leva facendo o homo sapiens desde que xurdiu en África hai máis ou menos 200.000 anos, e o que indefectibelmente seguira facendo até a súa extinción.

E pensei que, nun sistema económico minuciosamente regulado como é o noso, algo fixemos mal, moi mal, para que a terra estea desvalorizada e desprezada, e que non pareza ser unha opción real para a xente, veña de onde veña. E que se os de fóra non poden vir e a xente nova de aquí segue a marchar, e se en Galicia continúan nacendo apenas 600 nenos por cada 1.000 vellos que morren, o país non tardará en desaparecer, e que das pensións do futuro xa mellor nin falamos. E así seguín matinando, e despois de despedirme do meu veciño mirei ao ceo, que xa ía tomando unha tonalidade vermella (non sei se por vergoña ou polo avanzado da hora), e tiven un último pensamento: e como vai facer para que os pardais non lle papen as cereixas?

A Coruña, 16 de xullo