As explotacións intensivas seguen medrando a pesar da contaminación por xurros

Coletivo Amanhecer | Compostela | febreiro 2021. A maioría das avaliacións ambientais aprobadas nos últimos anos son para a expansión das granxas avícolas nos polos dos centros. A Sociedade Galega de Historia Natural considera urxente declarar unha moratoria na tramitación das solicitudes de instalación ou ampliación de explotacións gandeiras establecidas na Limia.

ESTE ARTIGO PUBLICOUSE ORIXINALMENTE NO NÚMERO DE FEBREIRO DA REVISTA NOVAS DA GALIZA.

Durante os últimos tres anos, 23 avaliacións ambientais permitiron o establecemento de novas explotacións gandeiras ou a ampliación doutras xa existentes na Limia. A pandemia non ofreceu respiro ao crecemento dunha industria que está a causar graves problemas de contaminación na zona. Desde a proclamación do estado de alarma, a administración autonómica resolveu oito destes expedientes ambientais.

En 2020, os servizos de avaliación ambiental da Xunta resolveron seis declaracións de impacto ambiental (DIA), a maior cantidade deste tipo nos últimos tres anos, para explotacións intensivas na Limia. Catro delas corresponderían á expansión de granxas avícolas, unha á expansión dunha granxa de porcos e outra á implantación dunha nova granxa avícola.

As DIA son as avaliacións ambientais correspondentes ás explotacións que superan as 40.000 galiñas poñedoras ou 55.000 polos para a ceba, no caso das granxas avícolas. No caso das explotacións de porcos, a DIA corresponde a explotacións que superan as 2.000 cabezas de porcos de engorde ou os 750 porcas de cría. Están asinados pola Dirección Xeral de Calidade Ambiental, dependente da Consellería de Medio Ambiente. As explotacións con capacidades inferiores ás descritas corresponden a unha avaliación da incidencia ambiental, cun procesamento máis áxil e que está asinada polo xefe territorial do Consello de Medio Ambiente. Se algunha destas explotacións máis pequenas ten posibles efectos negativos ou, por exemplo, está preto dalgunhas terras con protección ambiental, o Concello emite un informe de impacto ambiental no que determina se é necesario realizar unha DIA ou se a a avaliación de impacto foi suficiente.

Porén, é habitual entre as explotacións que entran dentro da avaliación de incidencia ambiental capacidades moi próximas aos límites marcados para realizar unha avaliación máis sinxela ou máis complexa. Deste xeito, en 2020 unha granxa de porcos en ceba en Trasmiras cunha avaliación de impacto ambiental alcanzou as 1.980 cabezas.

Por outra banda, calquera explotación que se tramite con este procedemento tamén pode presentar no futuro unha ampliación do proxecto, que terá que realizar a correspondente avaliación ambiental. En 2019, dúas novas explotacións avícolas e outras dúas granxas de porcos recibiron unha avaliación de impacto ambiental favorable.

Ampliacións de explotacións avícolas

Así, destas 23 avaliacións ambientais aprobadas nos últimos tres anos, 11 corresponden a ampliacións de explotacións avícolas xa existentes e a maioría son para a ceba de polos. Só dúas destas eran de menos de 55.000 polos. O maior destes novos proxectos é a expansión dunha exploración en Vilar de Santos que pasaría de 68.544 a 104.408 polos. Na maioría destas explotacións, os animais só pasan entre 45 e 50 días na granxa –coñecidos como polos de curral–, dando lugar a cinco ou seis ciclos de produción anuais. Deste xeito, a produción anual da mencionada granxa Vilar de Santos superaría os 600.000 polos.

Por concellos, nos últimos tres anos Baltar e Sarreaus son os que teñen máis proxectos gandeiros cunha avaliación ambiental favorable, con cinco cada un. Seguen a Xinzo e Trasmiras con tres cada un.

Xurros para as parcelas

Aínda que as avaliacións ambientais de varios tipos afirman a viabilidade destes proxectos gandeiros intensivos, na súa lectura existe unha preocupación especial pola contaminación por xurros nas augas da Limia. Fundamentalmente, a xestión das explotacións agrícolas intensivas consiste en empregalas como fertilizante en diferentes puntos da rexión, algunhas delas inseridas incluso dentro de espazos protexidos pola Rede Natura.

A Dirección Xeral de Patrimonio Natural e a Confederación Hidrográfica Minho-Sil nas consultas das avaliacións amosan a súa preocupación por como estas verteduras de xurros poden afectar ás augas superficiais e subterráneas. Pero o que vén denunciando directamente o problema da contaminación polo exceso de xurros nas terras limítrofes é a Sociedade Galega de Historia Natural (SGHN). “Hai unha saturación de instalacións gandeiras na cabeceira do río Limia, boa parte do grupo Coren, o que implicaría a existencia dun plan definido de intensificación da gandaría nesta zona, que nunca se someteu a avaliación ambiental no seu conxunto para determinar os efectos da concentración sinérxica e acumulativa de industrias deste tipo na chaira da Limia”, sinala SGHN nunha reivindicación da mencionada ampliación da granxa avícola en Vilar de Santos.

Así, esta sociedade leva máis de 10 anos presentando alegacións e informes ante calquera novo proxecto gandeiro intensivo na Limia. Tamén considera urxente declarar unha moratoria na tramitación das solicitudes de instalación ou ampliación de explotacións gandeiras. Non obstante, as demandas de SGHN non son escoitadas por unha administración que segue sen atopar efectos negativos sobre o medio ambiente nestas granxas.

Seguirá medrando

As cifras das avaliacións ambientais resoltas nos últimos tres anos, aínda que mostran que, aínda que as advertencias sobre o gando intensivo teñen previsto seguir expandíndose, só son unha pequena mostra deste problema na rexión fronteiriza. En 2017, SGHN contabilizou 350 explotacións na conca do Limia, é dicir, 1,2 explotacións por quilómetro cadrado.

Segundo os datos públicos sobre os procedementos DIA abertos actualmente, a ampliación dunha explotación avícola ata 91.028 centros de alimentación en Xinzo, unha nova granxa avícola con capacidade para 25.872 aves no concello de Xunqueira de Ambía, está pendente de resolverse. Localizarase dentro da Área de Especial Protección das Aves da Limia. Tamén, a ampliación dunha granxa de porcos até 2.640 cabezas no concello de Vilar de Barrio. Así mesmo, haberá que revisar as avaliacións ambientais integradas de dúas granxas de porcos en Sarreaus. No inmediato, todo indica que a gandaría intensiva seguirá prosperando nesta zona co visto e prace da Consellería de Medio Ambiente.

IMAXE DA CAPA DO NOVAS DA GALIZA: ÁLEX ROZADOS.