June Fernández: "Pikara non é unha vangarda de súper sinaturas, o feminismo é horizontal e colectivo"

Pikara tamén se caracteriza por publicacións máis desenfadadas que reivindican o goce. Porque son necesarias as dúas vertentes?

Cando comezamos, no 2010, non nos definíamos como feministas. O feminismo estaba estigmatizado, parecíanos que a etiqueta podía asustar e un dos nosos obxectivos era achegarnos a ese público que sentía certo prexuízo ou rexeito ao feminismo e demostrarlle que molamos. Levamos por diante non só a denuncia, tamén o goce, o humor, a irreverencia… Un fito importante foi a entrada no noso equipo de Alicia Murillo como youtuber, o vídeo ¿A que huelen los penes? que parodiaba os anuncios de compresas, conseguiu unhas cen mil visitas. O humor é útil cara fóra porque axuda a facer pedagoxía, pero tamén cara dentro, para o auto coidado: necesitamos soltar, necesitamos rir, necesitamos celebrar as alegrías de ser feministas e cada vez máis libres…

“Pikara tamén reivindica o humor porque necesitamos celebrar as alegrías de ser feministas e cada vez máis libres”

Esvarou Podemos co acto de tres homes e detrás o lema “Nosotras”? Os partidos entenderon ben de que vai iso de feminizar a política?

Enténdeno perfectamente, o que pasa é que Podemos, como case tódolos partidos, é un partido patriarcal. Persoalmente, son moi crítica con Pablo Iglesias, creo que ten un estilo de liderado moi vertical, pouco transparente e de baróns: igual que hai baróns no PSOE tamén hai baróns en Podemos. Por outro lado, hai un Podemos Feminismos que está metendo caña, non se mantiveron na obediencia de partido e foron as primeiras en criticar esa imaxe. Resultoume moi curioso que cando Ada Colau gañou as eleccións Iglesias reforzouna moito, dicía que iso era feminizar a política e que precisaban máis líderes como ela; eu sinto que precisamos líderes como Ada Colau e non como Pablo Iglesias.

Que supuxo o 8M deste 2018 para o movemento feminista?

Hai que dar un tempo para ver en que se materializa todo isto. Estes días estamos saíndo á rúa para indignarnos pola sentenza do caso La Manada e creo que isto foi efecto do 8M. Foi un empoderamento colectivo e unha afirmación de que nos imos pasar nin unha. Hai que ir vendo que sucede cos procesos que se xestaron arredor da folga. Por exemplo, desde o movemento de Las periodistas paramos, que foi moi importante para que se vira nos medios o alcance da folga, xa convocaron unha asemblea proximamente. É bonito non quedarnos so coa épica e que serva ademais para articularnos de xeito sectorial. Coñezo medios de comunicación nos que o manifesto das xornalistas serviulles ás traballadoras para esixir un plan de igualdade ou para pedir unha auditoría de xénero. E tamén hai cousas intanxibles, como que mulleres que non se identificaban co feminismo si se identificaron coa folga e viviron esa toma de conciencia colectiva, o que está deixando sémolas na súa vida diaria: no reparto de tarefas na casa ou nas dinámicas no traballo. Creo que o 8M foi unha pasada.

O 8M tamén abriu outro debate no feminismo: Afroféminas decidiu non unirse á folga para denunciar a invisibilización á que están sometidas. O feminismo branco non ten en conta ás mulleres racializadas?

É moito máis fácil facer feminismo considerándote o suxeito oprimido que recoñecendo que tamén podes gozar de certos privilexios. A miña primeira reacción foi a de non entender porque se desmarcaban, e, finalmente, creo que estratexicamente foi moi hábil pola súa parte. Hai unha frase do seu comunicado que me gusta moito: si ata agora non nos viades porque vos importa que marchemos. Efectivamente. A primeira vez que coincidín con alguén de Afroféminas, fóra das redes, foi a semana pasada. Algunha vez propuxen convidar a compañeiras racializadas e hai xente que che di que o racismo é outro tema, non entenden que o discurso feminista non o podemos aportar só as mulleres brancas. Igual que aos homes desde a súa comodidade se lles esquece que existimos, as mulleres somos antirracistas a ratos, cando nos pegan o tirón de orellas cambiamos o chip pero sistematicamente esquecémonos de que estamos nunha sociedade diversa.

Que facer diante da desprotección que supón unha sentenza como a do caso La Manada?

Unha colaborada de Pikara expresaba no Facebook que saír ás rúas está ben pero preguntaba que outras estratexias podíamos utilizar. Temos ganas de preparar unha reportaxe sobre xustiza feminista. Podería titularse: “Se a xustiza patriarcal non nos protexe, que podemos facer?”. Eu persoalmente non son das máis combativas e radicais e non contemplaba os escraches ou as accións directas como opción, pero esta sentenza provócame unha indignación tremenda. Polo de pronto debemos sentirnos co dereito a expresar esa rabia colectiva e intentar curar algunhas cousas. Estamos todas moi revoltas porque isto foi unha revitimización non so para esta muller se non para todas as que vivimos algún tipo de violencia sexual que somos o 99%. Eu espero que esta indignación colectiva sirva para afinar o Código Penal e para que os xuíces se sintan vixiados.

Fóra, o foco está posto estes días en Nicaragua. Viviches un ano alí. As protestas, nas que xa faleceron decenas de persoas, comezaron polo rexeitamento á reforma das pensións, pero que máis denuncian desde os movementos sociais?

Estiven vivindo en Nicaragua en 2014, a primeira vez que visitei o país foi no 2012 e asistín a certa escalada de autoritarismo. Dentro do movemento feminista resístense a falar de ditadura; eu tamén, o tema é máis complexo, pero dende hai catro anos non se está permitindo marchar ás mulleres o 8 de marzo. Non é por un discurso abertamente anti-feminista do goberno, senón por evitar conflitos coas xuventudes do Partido Sandinista no poder. Tamén inflúen outros conflitos históricos como a construción dun canal transoceánico en Nicaragua, un proxecto aínda vixente: o presidente Daniel Ortega vendeu a concesión para construílo a un misterioso empresario chinés. A xente máis humilde, que era o principal apoio do goberno, di que o país está en aluguer e que este é o pretexto para expropiar ao campesiñado as súas terras. Nas protestas pola construción do canal tamén houbo represión e con eses elementos chegamos ata hoxe: unha mobilización en contra das pensións é reprimida e iso conecta co agravio ao que levan tempo sometidos unha morea de sectores sociais.